20091128 «Στη θάλασσα η λύση για το φαινόμενο του θερμοκηπίου»

ΣΤΕΦΕΝ ΣΑΛΤΕΡ Ο ΚΟΡΥΦΑΙΟΣ ΒΡΕΤΑΝΟΣ ΕΦΕΥΡΕΤΗΣ ΜΙΛΑΕΙ ΓΙΑ ΤΗ ΜΕΙΩΣΗ ΤΩΝ ΕΚΠΟΜΠΩΝ ΔΙΟΞΕΙΔΙΟΥ ΤΟΥ ΑΝΘΡΑΚΑ

«Στη θάλασσα η λύση για το φαινόμενο του θερμοκηπίου»

Της ΙΩΑΝΝΑΣ ΣΩΤΗΡΧΟΥ

Ο Στέφεν Σάλτερ, ένας από τους κορυφαίους Βρετανούς εφευρέτες, έγινε ευρύτερα γνωστός τη δεκαετία του 1970 με την «κουνιστή πάπια» του: μια συσκευή που χρησιμοποιεί την ενέργεια των κυμάτων και βρίσκει σήμερα αρκετές εφαρμογές, αλλά περικλείει ακόμη περισσότερες εξελίξεις για το μέλλον.

«Δυστυχώς, οι πλούσιες χώρες που έχουν προκαλέσει το πρόβλημα, δεν μπορούν να σταματήσουν τις φτωχές χώρες από την προσπάθεια να βελτιώσουν την ποιότητα της ζωής τους...»Θεωρείται «πρωταθλητής» στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και ανάμεσα σε άλλα έχει επιχειρήσει να αυξήσει τις βροχοπτώσεις στις περιοχές που πλήττονται από ξηρασία, ψεκάζοντας τα σύννεφα με θαλασσινό νερό, με αεροτουρμπίνες δικής του επινόησης, σε μια προσπάθεια να περιορίσει την ερημοποίηση και σε μια εκτεταμένη χρήση ακόμη και να σταματήσει την άνοδο της επιφάνειας της θάλασσας λόγω της υπερθέρμανσης του πλανήτη, η οποία απειλεί το 10% του παγκόσμιου πληθυσμού που ζει σε παράκτιες περιοχές χαμηλού υψομέτρου.

Η κλιματική αλλαγή απασχολεί σοβαρά τον επίτιμο καθηγητή Engineering Design στο Πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου. Στην πρόσφατη ομιλία του στην Αθήνα -στο ετήσιο συνέδριο της Euroscience, που διοργάνωσε το ελληνικό τμήμα και αποτέλεσε την ευκαιρία για τη συνέντευξή του στην «Ε»- εξήγησε πως η λύση για την καταπολέμηση του φαινομένου του θερμοκηπίου βρίσκεται στη θάλασσα. Αλλωστε το τελευταίο του επίτευγμα, το οποίο επινόησε με ένα συνάδερφό του, αφορά σαν δημιουργία σύννεφων που θα λειτουργούν καθρέφτες, αντανακλώντας περισσότερη ηλιακή ακτινοβολία στο Διάστημα. Ο σχεδιασμός αυτού του συστήματος περιλαμβάνει πλωτά μέσα που χρησιμοποιούν την ενέργεια του αέρα για να αντλήσουν θαλασσινό νερό και να το μετατρέψουν με ένα τέχνασμα ψεκασμού λεπτών σωματιδίων σε σύννεφα. Σύμφωνα μάλιστα με τους υπολογισμούς τους, αν αυξανόταν η αντανακλασιμότητα κατά 3%, η δροσιά θα ισορροπούσε την υπερθέρμανση του πλανήτη που προκαλεί η αύξηση του διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα από την καύση ορυκτών καυσίμων.

Στη συνέντευξή του, ο 71χρονος επιστήμονας δεν μας μιλά μόνο για τα επιτεύγματά του αλλά κυρίως για αυτό που επείγει: τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, για τις οποίες ευθύνονται κυρίως οι πλούσιες χώρες, ενώ οι φτωχές υφίστανται τις συνέπειές τους με τη μορφή των κλιματικών αλλαγών.

Τρόποι αντιστροφής

Εν όψει και της προσεχούς διάσκεψης κορυφής στην Κοπεγχάγη για την κλιματική αλλαγή, τόσα χρόνια μετά τις διεθνείς συναντήσεις με αυτό το θέμα, έχει υπάρξει κάποια πρόοδος στον περιορισμό της συγκέντρωσης του διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα; Εχουν εφαρμοστεί αποτελεσματικές πολιτικές;

«Κατηγορηματικά όχι. Ακόμη και παρά την οικονομική ύφεση δεν υπάρχει καμία μείωση στην ατμοσφαιρική συγκέντρωση του CO2, όπως αποδεικνύει και η καμπύλη Keeling (σ.σ. γράφημα που αποτυπώνει τις μετρήσεις από τις συγκεντρώσεις διοξειδίου του άνθρακα και πήρε το όνομά του από τον επιστήμονα που ξεκίνησε τις καταγραφές από το 1958. Παρά τις ταλαντώσεις της, η καμπύλη βαίνει αυξανόμενη έκτοτε). Διαπιστώστε το και μόνοι σας (σ.σ. σε αυτό το σημείο μας έδωσε και τη διεύθυνση καταγραφής των δεδομένων http://scrippsco2.ucsd.edu/data/ atmospheric_co2.html και εκεί κάνουμε κλικ στο Mauna Loa record)».

Πιστεύετε ότι το φαινόμενο του θερμοκηπίου είναι αναστρέψιμη κατάσταση και με ποιον τρόπο θα μπορούσε να γίνει κάτι τέτοιο;

«Νομίζω ότι το φαινόμενο του θερμοκηπίου μπορεί να αντιστραφεί με πολλούς τρόπους. Ενας είναι με την αντανάκλαση της ηλιακής ενέργειας πίσω στο Διάστημα, με την έγχυση σωματιδίων στη στρατόσφαιρα. Ενας δεύτερος, αυτός πάνω στον οποίο εργάζομαι, λειτουργεί χαμηλότερα στην τροπόσφαιρα, όπου μπορούμε να δημιουργήσουμε ωκεάνια σύννεφα, έτσι ώστε να έχουν υψηλότερη αντανακλασιμότητα εμβάλλοντας πολύ μικρές σταγόνες θαλασσινού νερού. Αυτές αυξάνουν τον αριθμό αλλά ελαττώνουν τη διάμετρο από τις σταγόνες στα σύννεφα, ενεργοποιώντας αυτό που αποκαλείται αποτέλεσμα Twomey, το οποίο κάνει τα σύννεφα λευκότερα. Και οι δύο αυτές μέθοδοι πράγματι ψυχραίνουν την οποιαδήποτε αιτία θέρμανσης, αλλά δεν μειώνουν την αύξηση της οξύτητας του ωκεανού. Είναι επίσης πιθανό να αφαιρέσουμε το διοξείδιο του άνθρακα από την ατμόσφαιρα -και μετά τη θάλασσα- αλλά αυτό δεν εξουδετερώνει τη θέρμανση του παρελθόντος, ούτε λειτουργεί για άλλες πιθανές αιτίες υπερθέρμανσης».

Πολλοί υποστηρίζουν ότι είναι και προσωπική ευθύνη το να προσαρμόσουμε τη συμπεριφορά μας για να «σώσουμε τον πλανήτη». Είναι θέμα ατομικής κατανάλωσης και υιοθέτησης νέων συνηθειών ή είναι θέμα πολιτικού σχεδίου δράσης και επιχειρηματικών δεσμεύσεων, που οφείλουν να εφαρμοστούν σε τοπικό αλλά και διεθνές επίπεδο;

«Θα βοηθούσε αυτό, ιδιαίτερα αν μπορούσε να μειωθεί ο πληθυσμός του κόσμου. Αλλά ενώ πολλοί άνθρωποι δίνουν υποσχέσεις εδώ και πολύ καιρό που δεν φαίνεται να τηρούν και οι πλούσιοι που έχουν προκαλέσει το πρόβλημα δεν μπορούν να σταματήσουν τους φτωχούς από το να προσπαθούν να βελτιώσουν την ποιότητα της ζωής τους. Φαίνεται ανόητο να υποθέτουμε ότι αυτή μπορεί να είναι η μοναδική λύση όταν έχει σημειωθεί τόσο λίγη πρόοδος».

Νέες πηγές ενέργειας

Πόσο τρομακτική είναι η προοπτική ότι αν ο αναπτυσσόμενος κόσμος αποκτήσει καλύτερα μέσα διαβίωσης, θα συνεισφέρει τα μέγιστα στο πρόβλημα; Πόσο αντιφατικό είναι κάτι τέτοιο με την επίτευξη καλύτερης ζωής για τους φτωχούς;

«Αυτή η κατανοητή επιθυμία πρόκειται να υποβάλει τον αναπτυγμένο κόσμο σε πολύ τρομακτικά προβλήματα».

Είναι δυνατή η απεξάρτησή μας από τα ορυκτά καύσιμα για τις ενεργειακές μας ανάγκες;

«Πρόκειται να υποχρεωθούμε είτε το θέλουμε είτε όχι, επειδή οι γεωλογικές πηγές πετρελαίου για παράδειγμα σύντομα θα γίνουν σπάνιες και ακριβότερες. Υπάρχουν τρόποι να πάρουμε ηλεκτρισμό από ανανεώσιμες πηγές και κάθε φυσική πηγή άνθρακα, μετατρέποντας ακόμη και τα δημόσια απορρίμματα σε υγρό καύσιμο μεταφοράς».