Υπάρχουν
πολλοί που θέτουν ένα ζήτημα (πιστεύω
καλοπροαίρετα) και συνήθως διατυπώνεται ως ερώτηση. Μα είναι δυνατόν
Σαμαράς και Βενιζέλος να μην αντιλαμβάνονται πως το μνημόνιο που
υπέγραψαν είναι καταστροφικό για τη χώρα; Δηλαδή τι είναι; Κουτοί ή
μήπως προδότες και ο Τσίπρας είναι ο πατριώτης; Κάποιοι πάλι γενικεύουν
το ερώτημα και λένε. Τα τελευταία 30 χρόνων στην Ευρώπη (για να μείνουμε
στη γειτονιά μας) υπήρξαν πολιτικές δυνάμεις που άσκησαν κυβερνητική
εξουσία και οι οποίες δεν βρίσκονταν στην πλευρά του
νεοφιλελευθερισμού. Ελλάδα, Γαλλία, Γερμανία, Ισπανία και όλες σχεδόν οι
χώρες κυβερνήθηκαν, κατά διαστήματα, από πολιτικές δυνάμεις που
βρίσκονταν σε αντιπαράθεση με τον νεοφιλελευθερισμό. Όλοι αυτοί οι
πρωθυπουργοί, αρχηγοί κρατών και οι κυβερνήσεις τους, τα ίδια τα κόμματά
τους, αφού ήταν σε αντιπαράθεση με τον νεοφιλελευθερισμό πως επικράτησε
αυτός; Το επέτρεψαν, δεν κατάλαβαν και τέλος πάντων τι έγινε;Υπάρχουν
δύο απαντήσεις τις οποίες και παραθέτω.
Α. Ιστορικά έχουν καταγραφεί χιλιάδες περιπτώσεις ανθρώπων που
άσκησαν την όποια εξουσία είχαν (πολιτική, στρατιωτική, θρησκευτική
κλπ.), πιστεύοντας πως αυτά που έκαναν ήταν για το καλό, χωρίς να
αντιλαμβάνονται ότι τελικά εξυπηρετούσαν αδιαφανή συμφέροντα. Τέτοιες
αντιφατικές περιπτώσεις, με ειδικά ή γενικά χαρακτηριστικά, συναντάμε σε
όλες τις εποχές. Μια περίπτωση, με ειδικά χαρακτηριστικά, είναι αυτή
του Ανδρέα Μιαούλη. Χωρίς αμφιβολία ο Μιαούλης διαδραμάτισε
πρωταγωνιστικό ρόλο στην επανάσταση του 1821 (διοικητής ναύαρχος του
ελληνικού στόλου) και δικαίως κατατάσσεται στους εθνικούς μας ήρωες. Στο
βιογραφικό του όμως έχει καταγραφεί και η πυρπόληση του Ελληνικού
στόλου στον Πόρο (ανταρσία της Ύδρας). «Αγαθέ ποτέ Μιαούλη
κοσμοπεριβόητε δια τας κατά των εχθρών ανδραγαθίας σου πως έστερξας να
γείνης όργανον αδικίας ανηκούστου και να περικαλύψης με όνειδος την
μέχρι τούδε με κλέος στεφανωμένην κεφαλήν σου;» Αναρωτιέται ο
Κωνσταντίνος Κούμας [1]. Ο ίδιος ο Α. Μιαούλης (όπως γράφει ο Νικ.
Δραγούμης) θα πει στο Σπυρίδωνα Τρικούπη «Αν σε είχα σιμά μου εις τον
Πόρον να με συμβουλεύσης όταν αποφάσισα να καύσω την φρεγάτα δεν θα την
έκαια.»[2] Ο Μιαούλης, όταν πυρπολούσε το στόλο στον Πόρο, πίστευε πως
εξυπηρετούσε την πατρίδα ανεξάρτητα αν άθελα του είχε γίνει όργανο του
Μαυροκορδάτου και των συμφερόντων του.
Μια άλλη περίπτωση με γενικά χαρακτηριστικά είναι του Λουδοβίκου
Βοναπάρτη Ναπολέοντα. Είναι η πλέον γνωστή λόγω της ανάλυσης που έκανε ο
Κ. Μαρξ το 1852 στο έργο του «Η 18η Μπρυμαίρ του Λουδοβίκου Βοναπάρτη».
Στο έργο του αυτό ο Μαρξ αναλύει την άνοδο στην εξουσία και την
κυριαρχία του Λουδοβίκου Βοναπάρτη. Επιπλέον δείχνει πως ο Βοναπάρτης,
ενώ πιστεύει πως εξυπηρετεί τα συμφέροντα των αγροτών που τον εξέλεξαν,
στην πραγματικότητα τα συμφέροντα που εξυπηρετεί είναι αυτά της αστικής
τάξης της εποχής του. Έτσι παίρνει μέτρα που θίγουν τα μεγάλα
φεουδαρχικά συμφέροντα πιστεύοντας πως εξυπηρετεί τους μικρούς αγρότες
και γενικότερα το καλό της Γαλλικής κοινωνίας. Αυτή είναι και η μεγάλη
του αυταπάτη. Δεν αντιλαμβάνεται πως ουσιαστικά ανοίγει το δρόμο για την
(τότε) ανερχόμενη αστική τάξη και την έλευση του καπιταλιστικού
κοινωνικού συστήματος. Ο Μαρξ όμως εστιάζει και σε κάτι ακόμα. Ναι μεν ο
Βοναπάρτης ζει στις αυταπάτες του αλλά δεν συμβαίνει το ίδιο για
πολλούς γύρω απ’ αυτόν. Αντίθετα, πολλοί απ’ αυτούς έχουν πλήρη
συνείδηση που οδηγεί η πολιτική του Βοναπάρτη. Όλοι αυτοί, από το
παρασκήνιο, του εδραιώνουν τις ψευδαισθήσεις του για τα αποτελέσματα της
πολιτικής του. Γνωρίζουν πολύ καλά που θέλουν να σπρώξουν τα πράματα
και με ποιο τρόπο θα το πετύχουν (βλέπετε τότε δεν υπήρχαν και ΜΜΕ). Δεν
έχουν καμία αυταπάτη για τα αποτελέσματα των πολιτικών του Βοναπάρτη.
Σήμερα άλλωστε με την έννοια Βοναπαρτισμός εννοούμε την αλαζονική άσκηση
της εξουσίας η οποία είναι αποκομμένη από την κοινωνία που υποτίθεται
εκφράζει. Μια περιχαρακωμένη εξουσία και ταυτόχρονα αυτονομημένη από τον
κοινωνικό περίγυρο.
Οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις που άσκησαν εξουσία και τουλάχιστον λεκτικά
ήταν αντίθετες στα νεοφιλελεύθερα δόγματα, μπορούν να θεωρηθούν
περιπτώσεις «Βοναπάρτη»; Εννοώ αν κάποιοι από τους ηγέτες (ή και όλοι)
ασκώντας τις συγκεκριμένες πολιτικές που άσκησαν πίστευαν ότι
εξυπηρετούν τα συμφέροντα των λαών τους και γενικά της Ευρώπης. Έχει
όμως κάποια ιδιαίτερη σημασία η απάντηση σε ένα τέτοιο ερώτημα; Πιστεύω
πως για τις κοινωνίες ελάχιστη σημασία έχει τι πιστεύουν οι ηγέτες και
για τον εαυτό τους και για την πολιτική που ακολουθούν. Αν οι ηγέτες
έχουν ψευδαισθήσεις για τα αποτελέσματα της πολιτικής τους, αναιρούνται
αυτά τα αποτελέσματα; Όχι βέβαια. Τελικά, αυτό που έχει σημασία είναι
ποια συμφέροντα εξυπηρετούν οι εφαρμοζόμενες πολιτικές και όχι τι άποψη
έχουν οι ηγεσίες γι’ αυτές τις πολιτικές. Ανεξάρτητα λοιπόν αν σε πολλές
ευρωπαϊκές κυβερνήσεις βρέθηκαν ηγέτες και κόμματα που αντιστρατεύονταν
τις νεοφιλελεύθερες πολιτικές, συνειδητά ή γιατί είχαν αυταπάτες
εξυπηρέτησαν τα συμφέροντα που προωθούσαν αυτές οι πολιτικές.
Εξειδικεύοντας το ζήτημα για Σαμαρά και Βενιζέλο ισχύει ακριβώς το
ίδιο. Δεν έχει καμία σημασία σήμερα το ψυχογράφημά τους. (Όσοι θέλουν
τέτοιο ας διαβάσουν εδώ: http://www.koutipandoras.gr/?p=21736
). Αυτό που έχει τεράστια σημασία για το παρόν και το μέλλον της χώρας
είναι η επιβίωση των Ελλήνων και αυτή αποδεδειγμένα πλέον δεν μπορεί να
υπάρξει με τις μνημονιακές πολιτικές τους. Αν αυτή την απλή αλήθεια, που
ο λαός μας βιώνει καθημερινά, Σαμαράς και Βενιζέλοςδεν την
αντιλαμβάνονται, δεν αλλάζουν ούτε και αναιρούνται τα ολέθρια
αποτελέσματα αυτών των πολιτικών. Επιπλέον, στα επιτελεία τους ή και
πίσω απ’ αυτά υπάρχουν άνθρωποι που συνειδητά προωθούν αυτές τις
πολιτικές για την εξυπηρέτηση των δικών τους προσωπικών συμφερόντων. ΜΜΕ
και νεροπίστολαδημοσιογράφοι, τραπεζίτες και επιχειρηματίες κλπ. Κι αν
ακόμα Σαμαράς και Βενιζέλος έχουν αυταπάτες, όλοι αυτοί όχι μόνο δεν
έχουν για το που οδηγού οι πολιτικές του μνημονίου αλλά κάνουν οτιδήποτε
μπορούν να τις προωθήσουν. (Η περίπτωση Δασκαλόπουλου είναι αρκούντως
διαφωτιστική). Η ύπαρξη όλων αυτών απαλλάσσει Σαμαρά και Βενιζέλο ή
μήπως αναιρούνται τα αποτελέσματα των μνημονιακών επιλογών τους για το
λαό και τον τόπο;
Β. Η δεύτερη απάντηση στην οποία θα αναφερθώ δεν αναιρεί την
προηγούμενη και μπορεί να είναι το ίδιο ή περισσότερο «ισχυρή». Με την
άνοδο των Ρέιγκαν και Θάτσερ στην εξουσία (ΗΠΑ και Αγγλίας)
ο νεοφιλελευθερισμός εδραιώθηκε και σε πολιτικό επίπεδο. Τα τελευταία
τριάντα χρόνια τα νεοφιλελεύθερα δόγματα εδραιώθηκαν θεσμικά και στον
πολιτικό κόσμο και στον κόσμο της διανόησης. Ηγεμόνευσαν σε όλα σχεδόν
τα «κάστρα». Πανεπιστήμια, ακαδημαϊκά ιδρύματα, ερευνητικά κέντρα,
επιχειρήσεις και κρατικές γραφειοκρατίες μετατράπηκαν (στην πλειοψηφία
τους) σε πνευματικά κέντρα του νεοφιλελευθερισμού. Η θεοποίηση της
αγοράς, το κέρδος ως υπέρτατο αγαθό, η απορρύθμιση και κατασυκοφάντηση
του κράτους, η παρουσία του κράτους στην αγορά ως κάτι παρασιτικό και ο
«μονόδρομος» της ιδιωτικοποίησης των πάντων, η απληστία ως μοναδική
κινητήρια δύναμη της ανθρωπότητας και της προόδου, ήταν τα πνευματικά
τους «τέκνα». Όλες οι αναπτυγμένες χώρες μπήκαν σε μια νέα εποχή (νέο
καπιταλιστικό στάδιο που το ονομάζω Air Capitalism). Της κυριαρχίας του
παρασιτικού χρηματικού κεφαλαίου. Οι ηγέτες και οι κυβερνήσεις τους, που
αντιστρατεύονταν το νεοφιλελευθερισμό, με περισσή ανευθυνότητα
απεμπόλησαν τον κυρίαρχο ρόλο της πολιτικής επί της οικονομίας. Είναι
πλέον γεγονός και ομολογείται από όλο και περισσότερους πως το χρηματικό
κεφάλαιο έχει καταστήσει, σε μεγάλο βαθμό, όμηρο την πολιτική και τα
κράτη και αυτό είναι ένα από τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά σε αυτό το νέο
στάδιο. Με την εξαφάνιση όμως της πολιτικής από τους οικονομικούς
δείκτες ήταν επόμενο να περιθωριοποιηθούν και οι πολιτικές επιλογές των
κοινωνιών. Επιλογές που τα κόμματα αυτά και οι ηγέτες τους εξέφραζαν με
αποτέλεσμα να αλλοτριωθεί (και εν μέρει να παροπλισθεί) και η κοινωνική
βάση αυτών των κομμάτων[3]. Έτσι αν και τα κόμματα αυτά «γονιδιακά» ήταν
αντίθετα με τα νεοφιλελεύθερα δόγματα, οι πολιτικές επιλογές τους
κινούνταν προς την νεοφιλελεύθερη κατεύθυνση συμπαρασύροντας στο
δρόμο αυτό το στελεχικό δυναμικό τους (εν μέρει και την κοινωνική τους
βάση). Ηγεσία, στελέχη και κάποιες κοινωνικές δυνάμεις πορεύονταν στο
δρόμο του νεοφιλελευθερισμού βαστάζοντας αλλήλους. Κοντολογίς φαύλος
κύκλος. Βεβαίως σ’ αυτόν τον «κύκλο» η ευθύνη βαραίνει τις πολιτικές
ηγεσίες. Όπως λέει κι ο λαός «το ψάρι βρωμάει απ’ το κεφάλι». Η
ανευθυνότητά των ηγετών, κυρίως των οικονομικά ισχυρών κρατών, θα μείνει
παροιμιώδης.
Να μου επιτρέψετε μια παρένθεση.
Η Πολιτική (με πι κεφαλαίο) χρησιμοποιεί την οικονομία με το βλέμμα
στους ανθρώπους και τις επερχόμενες γενιές. Η οικονομία χρησιμοποιεί την
πολιτική με το βλέμμα στους ισολογισμούς και τα ποσοστά κέρδους. Ο
πολιτικός επιλέγει ποια από τις δυο θα βάλει μπροστά από το «κάρο» της
κοινωνίας. Αυτό δεν φαίνεται να το αντιλαμβάνεται ο
νομπελίστας Joseph Stiglitz όταν διαπιστώνει[4] πως «τα ελαττωματικά
μοντέλα οδηγούν και σε ελαττωματική πολιτική». Κάνει λάθος γιατί
συμβαίνει ακριβώς το ανάποδο. Η ελαττωματική πολιτική οδηγεί σε αποδοχή
των ελαττωματικών μοντέλων. Έτσι δεν εκπλήσσουν οι συλλογισμοί του.
«Ακόμη αναζητείται ο υπαίτιος για τη χειρότερη οικονομική κρίση από τη
Μεγάλη Ύφεση: είναι τα στελέχη του χρηματοοικονομικού κλάδου, που έκαναν
τόσο κακή δουλειά στη διαχείριση κινδύνου, ή οι αξιωματούχοι που
απέτυχαν να τους εμποδίσουν; Αυτοί που έχουν το μεγαλύτερο μέρος ευθύνης
είναι οι οικονομικοί αναλυτές. Εκείνοι έδωσαν τα μοντέλα που οδήγησαν
σε εφησυχασμό τους αξιωματούχους, αφού τους έπεισαν ότι οι αγορές…
αυτορρυθμίζονται και πως έχουν την ικανότητα να διορθώσουν εσωτερικά,
χωρίς έξωθεν παρέμβαση, τις ανισορροπίες.» (Οι υπογραμμίσεις δικές του).
«Σωστόοοος» ο Stiglitz. Φταίνε οι «οικονομικοί αναλυτές» αφού οι
πολιτικοί (αξιωματούχοι) απλώς … προεδρεύουν!! Λες και οι λαοί δεν
ψήφισαν τους πολιτικούς αλλά τους οικονομικούς αναλυτές. Οι
νεοφιλελεύθεροι πολιτικοί και τα νεοφιλελεύθερα δόγματά τους είναι αθώα
του αίματος. Mr. Stiglitz, λυπάμαι που θα σε στεναχωρήσω αλλά έρχεσαι
δεύτερος και καταϊδρωμένος. Ο Καραμανλής πολύ πριν από σένα διαπίστωνε,
για τα δομημένα ομόλογα, πως έφταιγαν οι «άπληστοι χρηματιστές» και οι
«αδαείς διοικήσεις».
Κάποιοι θα πουν πως η συζήτηση για το αν Σαμαράς και Βενιζέλος
αντιλαμβάνονται ή όχι τα αποτελέσματα των πολιτικών επιλογών τους
(προσωπικά δεν θέλω να δεχτώ τα περί προδοτών), είναι για τους
ιστορικούς του μέλλοντος και δεν αφορούν την παρούσα χρονική στιγμή.
Εξηγώ γιατί κάνουν λάθος. Σαμαράς και Βενιζέλος δεν προέρχονται από
παρθενογένεση και ως εκ τούτου πρέπει να «προσθέσουμε» το χθες και το
σήμερα. Έτσι θα έχουμε μια ασφαλέστερη πρόβλεψη για το αύριο.
Όσον αφορά το χθες, οι ίδιοι έχουν ζητήσει με τον ποιο επίσημο τρόπο
συγνώμη για τις πολιτικές που ακολουθηθήκαν από τις κυβερνήσεις στις
οποίες ήταν εξέχοντα μέλη αλλά και για λάθη και παραλείψεις. Άρα η
συγνώμη τους για το χθες και τα πεπραγμένα τους, ή (1α) ήταν
ειλικρινής, ή (1β) ήταν ψεύτικη και υποκριτική.
Όσον αφορά το σήμερα και τις μνημονιακές πολιτικές που (με
έλλειψη φρόνησης και περίσσεια ραγιαδισμού) υπέγραψαν. Οι ίδιοι
αναγνωρίζουν πως ο λαός μας τις καταδίκασε στις εκλογές. Εξ ου και η
αναδίπλωση τους για επαναδιαπραγμάτευση του μνημονίου. Ενός μνημονίου
που μόλις λίγες εβδομάδες πριν ήταν «μονόδρομος», ήταν «για τη σωτηρία
της πατρίδας» κλπ. Άρα, ή (2α) αντιλαμβάνονται τις ολέθριες
συνέπειες των μνημονιακών πολιτικών για την επιβίωση του λαού και του
τόπου ή (2β) δεν τις αντιλαμβάνονται.
Όποιον συνδυασμό «αθροίσματος» του χθες και του σήμερα και να
πάρουμε (από τους τέσσερεις δυνατούς), το συμπέρασμα είναι ένα και το
αυτό. Είναιακατάλληλοι. Και αυτή είναι η ποιο επιεικής διαπίστωση.
Χρήστος Γιαννίμπας
[1] «Ιστορίαι των ανθρωπίνων πράξεων» (Τόμος ΙΒ΄, σελ.741)
[2] Νικ. Δραγούμη «Ιστορικές αναμνήσεις» (τόμος Α σελ.193)
[3] Το ΠΑΣΟΚ που κέρδισε πολλές εκλογικές αναμετρήσεις τα τελευταία 30 χρόνια είναι μια τέτοια περίπτωση.
[4] Άρθρο στους Financial Times
ΥΓ. Το ανέκδοτο της προεκλογικής περιόδου.
«Ο κ. Ολάντ με κάλεσε καθώς επέστρεφε από τις Ηνωμένες Πολιτείες,
όπου είχε συναντηθεί με τον Πρόεδρο Ομπάμα, είχε μετάσχει στη «Σύνοδο
του G8», των οκτώ μεγάλων οικονομιών του κόσμου και στη Σύνοδο Κορυφής
του ΝΑΤΟ και ενόψει της Συνόδου Κορυφής της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Κάλεσε
έναν άνθρωπο που μπορούσε να του πει ποια είναι η πραγματικότητα μέσα
στην Ευρωζώνη, η πραγματικότητα σε σχέση με το Διεθνές Νομισματικό
Ταμείο με την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, με το EFSF, τι πρέπει να
γίνει, πώς μπορούν να αλλάξουν οι συσχετισμοί.»
(Β. Βενιζέλος στη διακαναλική συνέντευξη 27/5/2012 Οι υπογραμμίσεις δικές μου).
Ουφ ! Ησύχασα. Ανάσανα βρε παιδί μου. Ο Βενιζέλος είπε στον Ολάντ
«ποια είναι η πραγματικότητα μέσα στην Ευρωζώνη» και του είπε και «τι
πρέπει να γίνει». Μπορώ να κοιμάμαι ήσυχος. Ο Ολάντ δεν είναι πλέον
ανενημέρωτος.
Κατά τα λοιπά ο Τσίπρας πάσχει από μικρομεγαλισμό. Ό,τι πείτε κ. Βενιζέλο
Αναρτήσεις
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου