Μοιραία εκστρατεία

Από τον πρέσβη κ. Βύρωνα Θεοδωρόπουλο λάβαμε και δημοσιεύουμε την ακόλουθη επιστολή:

Αγαπητέ κύριε Καρκαγιάννη,

Επιτρέψτε μου να προσθέσω σήμερα ένα σχόλιοστο άρθρο σας για την «Καμπή της Μικρασιατικής

Εκστρατείας», θέμα για το οποίον είχατε γράψει και προσφάτως.

Ανάμεσα στην απόφαση της απόβασης στη Σμύρνη τον Μάιο 1919 και την Καταστροφή τον Σεπτέμβριο1922, παρεμβάλλεται η απόφαση του Ιουνίου 1920 για διεύρυνση του μετώπου. Απόφαση που έλαβε ο Βενιζέλος. Όταν τα νεοσύστατα κεμαλικά τμήματα άρχισαν να παρενοχλούν σοβαρά τους Άγγλους στην ακτή της

Προποντίδος, ο Βενιζέλος θεώρησε ότι θα τους παρείχε υπηρεσία και ότι η Ελλάς θα αποκόμιζε όφελος, εάν διηύρυνε την ελληνική κατοχή πέραν της περιμέτρου της Σμύρνης και να ελαττώσει έτσι την πίεση επί των Αγγλων. Δεδομένου ότι σε δύο μήνες θα άρχιζε η Διάσκεψη των Σεβρών, κρίσιμη για να επικυρωθούν τα εδαφικά κέρδη της Ελλάδος, ο Βενιζέλος ευχαρίστως ανταποκρίθηκε στην ανάγκη των Αγγλων και ο ελληνικός στρατός προήλασε βόρεια μέχρι και την Προύσα και βορειοανατολικά μέχρι το Ουσάκ. (Αυτή η τελευταία προέλαση προς τα ΒΑ πιθανόν να ήταν πρωτοβουλία των στρατηγών). Έτσι το ελληνικό μέτωπο τριπλασιάσθηκε σε έκταση, ενώ δεν ενισχύθηκε παρά μόνο με τρεις μεραρχίες.

Φυσικά, όταν από τον Νοέμβριο 1920 η νέα βασιλική κυβέρνηση επέλεξε να προχωρήσει ακόμη παραπάνω (προς Εσκί Σεχίρ - Αφιόν Καραχισάρ - Σαγγάριο) η κατάρρευση του μετώπου ήταν αναπότρεπτη. Η μετανοεμβριανή πολιτική ήρθε να επιδεινώσει μια κατάσταση που δεν μπορούσε να διατηρηθεί. Ηδη η αποτυχία του ελληνικού στρατού στις δύο μάχες του Νονού προδιέγραφε τη μελλοντική εξέλιξη.

Την ευθύνη της επέκτασης του μετώπου και της καταστροφής που επακολούθησε μερίζονται και οι δύο παρατάξεις της εποχής εκείνης.

Με φιλικούς χαιρετισμούς

Β. ΘΕΟΔΩΡΟΠΟΥΛΟΣ

Σ.Σ.: Η απόβαση ελληνικών στρατευμάτων στην περιοχή της Σμύρνης το 1919 και η συνεχής διεύρυνση του μετώπου υπήρξαν οι διαδοχικές φάσεις του ίδιου αρχικού γεγονότος. Τη μοιραία αυτή εξέλιξη, άλλωστε, την είχαν προβλέψει εγκαίρως στρατιωτικοί εμπειρογνώμονες, όπως ο Ιωάννης Μεταξάς, παρ’ όλο που η πολιτική του πρόταση για τους Ελληνες της Μικράς Ασίας από τότε ήταν εντελώς ανεδαφική.

Το ότι ο Ελευθέριος Βενιζέλος αρκέσθηκε στην «εντολή» των Τριών Μεγάλων και παρεγνώρισε τους κινδύνους και τις προειδοποιήσεις, είναι η κυριότερη μαρτυρία ότι δεν είχε αποσαφηνίσει μέσα του τι επιδίωκε με μια στρατιωτική επιχείρηση στη Μικρά Ασία. Να προστατεύσει τους ελληνικούς πληθυσμούς που είχαν ήδη δεχθεί σκληρούς διωγμούς; Να επεκτείνει την ελληνική επικράτεια; ΄Η να διευκολύνει τους «Συμμάχους» κυρίως τους Άγγλος και μέσω αυτής της διευκόλυνσης να αποσπάσει ακαθόριστα εθνικά οφέλη;

Πιο πιθανή είναι η τρίτη εκδοχή και αυτή την πολιτική εύνοια φαίνεται ότι είχε τόσο η «εντολή» όσο και η πρόθυμη (κατά τη γνώμη μου απερίσκεπτη) αποδοχή της.

Ο κ. Β. Θεοδωρόπουλος πολύ ορθά παρατηρεί ότι η πρώτη ευρεία διεύρυνση του μετώπου τον Ιούνιο του 1920 με πρωθυπουργό τον Ελ. Βενιζέλο, είχε ακριβώς αυτή την έννοια των διευκολύνσεων προς τους Άγγλους. Περισσότερο απροκάλυπτη ήταν η δεύτερη και μοιραία διεύρυνση του μετώπου προς τον Σαγγάριο. Η χώρα ενεπλάκη σε ένα παιχνίδι που δεν όριζε η ίδια τους κανόνες. Σε συνθήκες διάλυσης μιας αυτοκρατορίας, αλλά και ανάδυσης δυναμικού και αδυσώπητου εθνικισμού. Θέλαμε να επωφεληθούμε από την πρώτη, αλλά δεν είχαμε το μέγεθος και την ισχύ να αντιμετωπίσουμε τον δεύτερο.__

Από Σ. Γ.