Εξέγερση! Οχι εξαθλίωση!

Του Θεοδωρου Κουλουμπη* Στον καταταλαιπωρημένο από συγκρουσιακά γκράφιτι μαντρότοιχο (πίσω από το πέταλο του Καλλιμάρμαρου) διάβασα το σύνθημα που εμφανίζεται στον τίτλο του σημερινού μου κειμένου. Και αναρωτήθηκα ποιος βασανισμένος εγκέφαλος το επινόησε και ποια ήταν τα κίνητρά του. Επειτα από δεύτερη σκέψη, συνειδητοποίησα ότι το σύνθημα αυτό συμπυκνώνει τον επαναστατικό λόγο του συνόλου των κομμάτων της ελληνικής αντιπολίτευσης, με την εξαίρεση ίσως ορισμένων συνιστωσών του ΣΥΡΙΖΑ που εκφράζουν τον κ. Αλέξη Τσίπρα. Ακολούθησε και μια τρίτη σκέψη: Φυσικά, οι επαναστάσεις/εξεγέρσεις σε ορισμένες περιοχές του πλανήτη (και ανάλογες περιόδους της ελληνικής και παγκόσμιας Ιστορίας) είναι δικαιολογημένες, αν όχι απαραίτητες. Αποτελούν βίαιες μεθόδους πολιτικής, οικονομικής και κοινωνικής αλλαγής που διαθέτουν λαοί, οι οποίοι -για να παραφράσουμε τον Κάρολο Μαρξ- δεν έχουν τίποτα να χάσουν παρά τις αλυσίδες τους. Το ερώτημα είναι αν η σημερινή Ελλάδα -της δημοσιοοικονομικής κρίσης, της παρατεταμένης ύφεσης, του 27% ανεργίας, της δραστικής μείωσης μισθών και συντάξεων και της υποχρεωτικής διεθνούς επιτήρησης που επιβάλλουν τα διάφορα Μνημόνια- μπορεί να ταξινομηθεί στην κατηγορία των αλυσοδέσμιων κρατών. Η απάντησή μου στο παραπάνω ερώτημα είναι καθαρά αρνητική, για τους εξής λόγους: 1. Η οικονομική κρίση των τελευταίων ετών δεν είναι αποκλειστικά ελληνικό φαινόμενο. Πλήττει το σύνολο των χωρών στον Νότο της Ευρωπαϊκής Ενωσης (Πορτογαλία, Ισπανία, Ιταλία, Ελλάδα και Κύπρο). 2. Η διεθνής επιτήρηση δεν επιβάλλεται από τους ξένους αλλά αποτελεί αίτημα εκλεγμένων ελληνικών κυβερνήσεων. 3. Ο δανεισμός εξασφαλίζεται με αμοιβαία συμφωνημένους όρους (τα λεγόμενα Μνημόνια) και με επιτόκια τα οποία σήμερα κυμαίνονται περί το 2,5%, δηλαδή απείρως χαμηλότερα από το κόστος δανειοδότησης της λεγόμενης αγοράς. 4. Η συμμετοχή και η παραμονή της Ελλάδας στην Ευρωπαϊκή Ενωση (και αργότερα στη Ζώνη του Ευρώ) απαντά σε ένα κορυφαίο στρατηγικό αίτημα του Ελληνισμού που εκφράστηκε με τη γνωστή ρήση του Κωνσταντίνου Καραμανλή «ανήκομεν εις την Δύσιν». 5. Μοναδική εναλλακτική επιλογή για τους Ελληνες είναι η απομόνωση τριτοκοσμικού τύπου (μοίρα των χωρών της νότιας ακτής της Μεσογείου), που συνεπάγεται τεράστιους κινδύνους για την εδαφική ακεραιότητα της χώρας μας με δεδομένη την αναθεωρητική συμπεριφορά της γειτονικής Τουρκίας από το 1955 μέχρι σήμερα. Επιστρέφοντας στο γκράφιτι του Καλλιμάρμαρου, αξίζει να ρωτήσουμε: Εφθασε η ώρα για την εξέγερση ή μήπως νέα αιματηρά γεγονότα του τύπου που ζήσαμε τον Δεκέμβριο του 2008 θα επιτείνουν την εξαθλίωση; Η απάντησή μου είναι ότι η «αυθόρμητη» εξέγερση που ενθαρρύνουν τα κόμματα της σημερινής αντιπολίτευσης θα μπορούσε να οδηγήσει τη χώρα σε ολέθριες καταστάσεις. Ευτυχώς, ο ελληνικός λαός, παρά τις οδυνηρές επιπτώσεις των δημοσιονομικών μέτρων που επιβλήθηκαν, δεν έχει παγιδευτεί από τις Σειρήνες της σύγκρουσης που οραματίζονται τη λεγόμενη «ανατροπή». Και έτσι φθάσαμε μπροστά σε ακόμη ένα κρίσιμο σταυροδρόμι: Αν διαλέξουμε το μονοπάτι που προτιμά η αντιπολίτευση, σύντομα θα καταλήξουμε στο απόλυτο αδιέξοδο. Δηλαδή, στην πτώχευση, την εγκατάλειψη του ευρώ, την υποτίμηση της δραχμής, τη ραγδαία αύξηση του πληθωρισμού και τις αιματηρές συγκρούσεις έξω από τις χρεοκοπημένες τράπεζες. Ο άλλος δρόμος, σύμφωνα με τις πρόσφατες διεθνείς αξιολογήσεις και προβλέψεις, μας δίνει ελπίδα για την ανάκαμψη από τις αρχές του 2014, αρκεί να τηρηθούν οι δεσμεύσεις που έχουν συμφωνηθεί με τους θεσμικούς δανειστές. Βεβαίως, η παραμονή μας στον δρόμο της ελπίδας συνεπάγεται τη διατήρηση στην εξουσία (για ένα ή περισσότερα χρόνια) της τρικομματικής κυβέρνησης Σαμαρά, η οποία δηλώνει αποφασισμένη να τηρήσει τους απαιτούμενους όρους δημοσιονομικής σταθεροποίησης και, ει δυνατόν, παράλληλης οικονομικής ανάπτυξης. Ευτυχώς, σύμφωνα με πρόσφατες δημοσκοπήσεις, τα κόμματα που στηρίζουν την κυβέρνηση δεν δείχνουν σοβαρές ενδείξεις αύξησης της δημοτικότητάς τους (μια προοπτική που θα τα έβαζε στον πειρασμό να προκαλέσουν την άμεση προσφυγή στις κάλπες). Με άλλα λόγια, το εύθραυστο υλικό στην κατασκευή της σημερινής κυβέρνησης εξασφαλίζει -παραδόξως- τη βιωσιμότητά της. Φανταστείτε το εξής εφιαλτικό σενάριο έπειτα από μια άμεση προσφυγή σε εθνικές εκλογές: απόπειρα σχηματισμού μιας πολυκομματικής κυβέρνησης με βάση τη «συνεργασία» κομμάτων όπως ο «πολυφρενικός» ΣΥΡΙΖΑ, οι δονκιχωτικοί ΑΝΕΛ, η ρατσιστική Χρυσή Αυγή και το «εξωσυστημικό» ΚΚΕ. Ο γνωστός οικονομολόγος Arthur Melvin Okun είχε εισαγάγει από τη δεκαετία του 1970 τον όρο «δείκτης μιζέριας» στο πολιτικοοικονομικό αφήγημα των ΗΠΑ. Ο δείκτης του Okun σχηματίζεται από το άθροισμα της ανεργίας και του πληθωρισμού της κάθε χώρας. Και φυσικά έχει χρησιμοποιηθεί κατά κόρον από τους σχηματισμούς των δύο μεγάλων και πολυσυλλεκτικών κομμάτων της υπερατλαντικής υπερδύναμης, ιδίως στη διάρκεια πολύμηνων προεκλογικών περιόδων. Ο δείκτης μιζέριας έχει στατιστικά συσχετισθεί και με άλλους δείκτες, όπως η εγκληματικότητα, η κοινωνική ανασφάλεια, η πολιτική αστάθεια κ.ο.κ. Και όταν η τιμή του δείκτη ξεπερνά το 10, χτυπάει αυτομάτως το καμπανάκι κινδύνου σε μια κοινωνία. Στην περίπτωση της Ελλάδας, ο δείκτης μιζέριας έχει σταματήσει στο 27 (δηλαδή 27% ανεργία και μηδενικός πληθωρισμός). Και η Ισπανία με τον δικό της δείκτη μιζέριας στο 28 μάς ανταγωνίζεται «επαξίως». Το στοίχημα για την Ελλάδα είναι να παραμείνει στην Ευρωζώνη και να μειώσει σταθερά την ανεργία εφαρμόζοντας μια σύνθετη στρατηγική δημοσιονομικής σταθερότητας και οικονομικής ανάπτυξης. Αμεσα, εξαρτώμεθα από τους δείκτες εισροής του τουρισμού και τη φορά των ιδιωτικοποιήσεων. Μακροχρόνια, όμως, απαιτούνται ριζικές μεταρρυθμίσεις που θα μας εδραιώσουν στην κατηγορία των σύγχρονων και ανταγωνιστικών Δημοκρατιών. Και πάλι, ευτυχώς, οι άναρθρες κραυγές περί ανατροπής, ανυπακοής, εξέγερσης και επανάστασης δεν έχουν καταφέρει να κινητοποιήσουν τον λαό σε αυτοκαταστροφικές εκδηλώσεις θυμού και αγανάκτησης. * Ο κ. Θεόδωρος Κουλουμπής είναι ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών.