Τα μάρμαρα του Παρθενώνα και οι Άγγλοι

Την πεποίθηση ότι οι Βρετανοί είναι διχασμένοι ανάμεσα στην ηθική ορθότητα της επιστροφής των Γλυπτών του Παρθενώνα από το Βρετανικό Μουσείο στην Αθήνα και τη σημασία της προβολής τους στο Λονδίνο στο πλαίσιο του παγκόσμιου πολιτισμού, εκφράζει σε συνέντευξή της στο kathimerini.gr η Μαίρη Μπηρντ, καθηγήτρια Κλασικών Σπουδών στο πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ.

Μιλώντας λίγο πριν το ταξίδι της στην Αθήνα για τα εγκαίνια του Νέου Μουσείο Ακρόπολης, η κα. Μπηρντ τόνισε ωστόσο ότι οι Βρετανοί και ιδιαίτερα η ίδια συμμερίζονται τον ελληνικό ενθουσιασμό για το Νέο Μουσείο της Ακρόπολης.

Συμμερίζονται οι Βρετανοί ακαδημαϊκοί του χώρου των κλασικών σπουδών τον ενθουσιασμό που επικρατεί στην Ελλάδα για το Νέο Μουσείο της Ακρόπολης;

"Απολύτως. Είχα την τύχη να ξεναγηθώ στο νέο μουσείο πριν από ένα χρόνο όταν μεταφέρονταν ορισμένα από τα γλυπτά της Ακρόπολης και είναι προφανές ότι θα αποτελεί ένα από τα πιο σημαντικά μουσεία στον κόσμο. Ένα θαυμάσιο μουσείο, τα υλικά του είναι εκπληκτικά. Υποθέτω ότι είχα μια θετική προδιάθεση, αλλά δεν περίμενα να εντυπωσιαστώ τόσο πολύ. Νομίζω ότι οποιοσδήποτε δει αυτό το μουσείο θα το θεωρήσει υπέροχο, το εσωτερικό του τουλάχιστον, διότι το εξωτερικό δε μου αρέσει πολύ. Αλλά είναι ένα πραγματικά σημαντικό μουσείο. Το κατά πόσο αλλάζει τη βάση της συζήτησης για τα Ελγίνεια Μάρμαρα του Παρθενώνα είναι ένα άλλο ζήτημα. Αλλά μεταξύ των σημαντικών μουσείων του κόσμου συγκαταλέγεται στην πρώτη γραμμή».

Θα θέλατε να αναφερθούμε σε αυτό το άλλο ζήτημα, τη διεκδίκηση των Γλυπτών που βρίσκονται στο Λονδίνο; Αλλάζει τελικά το νέο μουσείο της Αθήνας τα επιχειρήματα των δύο πλευρών και τη βαρύτητά τους; Πολλοί στην Ελλάδα πιστεύουν ότι αναιρούνται πια τα επιχειρήματα του Βρετανικού Μουσείου.

"Αν το επιχείρημα σχετικά με το πού θα πρέπει να είναι τα Μάρμαρα άπτεται του χώρου στέγασης, όπως νομίζω ότι ίσχυε για πολλούς στο παρελθόν που έλεγαν ότι δεν πρέπει να επιστραφούν γιατί η Ελλάδα δεν έχει κατάλληλο χώρο, τότε το Νέο Μουσείο Ακρόπολης υπονομεύει εντελώς τη βρετανική θέση. Προσωπικά ανέκαθεν θεωρούσα το επιχείρημα αυτό πραγματικά κακό, απολύτως σαθρό. Επομένως, αν και προσωπικά είμαι πολύ ενθουσιασμένη με το νέο μουσείο και ανυπομονώ να το επισκεφτώ ξανά στην Αθήνα, δε θεωρώ ότι αλλάζει τα επιχειρήματα σχετικά με τα Ελγίνεια Μάρμαρα. Τα επιχειρήματα άπτονται άλλων θεμάτων, όχι του χώρου στέγασης. Πάντοτε θεωρούσα ότι οι Έλληνες είχαν πολλούς χώρους όπου θα μπορούσαν να βάλουν τα Μάρμαρα. Το να ισχυρίζεται κανείς ότι δεν υπήρχαν χώροι ήταν απλά ανόητο».

Το επιχείρημα στο οποίο δίνει μεγαλύτερη έμφαση τώρα το Βρετανικό Μουσείο είναι ότι τα Γλυπτά του Παρθενώνα παρουσιάζονται στο Λονδίνο στο πλαίσιο της ιστορίας του ευρύτερου παγκόσμιου πολιτισμού. Είναι βάσιμο αυτό το επιχείρημα κατά τη γνώμη σας;

"Νομίζω ότι έχουμε δύο βάσιμα επιχειρήματα στην προκειμένη περίπτωση. Είμαι ένας από τους λίγους ανθρώπους στον κόσμο που ακόμα δεν έχω αποφασίσει πού πρέπει να είναι τα Μάρμαρα.

Το ένα βάσιμο επιχείρημα είναι ότι πρέπει να επανενώσουμε όσο περισσότερα τμήματα των γλυπτών μπορούμε στην Αθήνα ώστε να τα βλέπουμε όλα μαζί. Αυτό είναι ένα καλό επιχείρημα.

Επίσης νομίζω ότι το επιχείρημα του Βρετανικού Μουσείου είναι βάσιμο, όταν λέει δηλαδή ότι αυτά τα έργα τέχνης έχουν μια σημασία, έναν απόηχο και μια ιστορία που είναι ταυτόχρονα παγκόσμια και ελληνική.

Κατά μία έννοια το γεγονός ότι στο Βρετανικό Μουσείο τα γλυπτά λειτουργούν διαφορετικά, δείχνοντας πόσο οργανικός και σημαντικός είναι ο ελληνικός πολιτισμός στο πλαίσιο του γενικότερου παγκόσμιου πολιτισμού, δίπλα στα αριστουργήματα άλλων λαών, δικαιώνει το επιχείρημα αυτό.

Νομίζω ότι η δυσκολία όλου αυτού του ζητήματος έγκειται στο ότι το ερώτημα γύρω από τα Μάρμαρα είναι ένα μεγάλο και στην πραγματικότητα άλυτο ερώτημα γύρω από την ιδιοκτησία πολιτιστικών επιτευγμάτων, την κυριότητα αυτών και το πώς νομίζουμε ότι πρέπει να αντιμετωπίζουμε έργα τέχνης που φέρουν μια απολύτως παγκόσμια σημασία. Σε ποιόν ανήκουν, αυτό είναι το λεπτό ερώτημα νομίζω».

Πώς αντιμετωπίζει το ζήτημα ο βρετανικός λαός, η κοινή γνώμη στη χώρα;

"Νομίζω ότι είναι πολύ δύσκολο να ξέρουμε τι πιστεύει η βρετανική κοινή γνώμη. Υπάρχει πολύς κόσμος στη Βρετανία, σαν εμένα, που συμμερίζεται ένα επιχείρημα που λέει πως θα ήταν πολύ ωραίο να δούμε αυτό το μνημείο επανενωμένο, όσο μπορεί να επανενωθεί. Νομίζω ότι υπάρχει και πολύς κόσμος, επίσης σαν εμένα αφού δεν έχω αποφασίσει ακόμα, που βλέπει ότι το νέο επιχείρημα το οποίο με πυγμή προωθεί ο διευθυντής Νιλ ΜακΓκρέγκορ και το Βρετανικό Μουσείο για το ποιος είναι ο ρόλος του μουσείου στον παγκόσμιο πολιτισμό αξίζει υποστήριξης. Αυτό που βλέπω είναι ότι το Βρετανικό Μουσείο έχει υιοθετήσει μια πολύ πιο θετική στάση από τότε που ανέλαβε ο Νιλ ΜακΓκρέγκορ ως διευθυντής. Δεν είναι πια απορριπτικό και ίσως απότομο, όπως όταν έλεγε απλά είναι δικά μας και θα τα κρατήσουμε. Νομίζω ότι η άποψη του Νιλ ΜακΓκρέγκορ για το ρόλο του Βρετανικού Μουσείου απηχεί τις απόψεις πολλών εδώ στη Βρετανία, άρα νομίζω ότι αμφότερα τα επιχειρήματα τυγχάνουν μεγάλης αποδοχής σε αυτή τη χώρα. Δεν ξέρω προς τα πού κλίνει η κοινή γνώμη, είναι εύκολο να κάνεις δημοσκοπήσεις και να εξάγεις τις απαντήσεις που θέλεις με τις κατάλληλες ερωτήσεις. Νομίζω ότι αν γινόταν μια συζήτηση με όλα τα επιχειρήματα περισσότερος κόσμος θα ένιωθε αναποφάσιστος, όπως εγώ».