ΕΝΑΝΤΙΑ ΣΤΙΣ ΠΛΑΝΕΣ ΤΩΝ ΓΡΑΙΚΩΝ

ΕΝΑΝΤΙΑ ΣΤΙΣ ΠΛΑΝΕΣ ΤΩΝ ΓΡΑΙΚΩΝ

Όταν στον 15^ο αιώνα, η ευρωπαϊκή βιβλιογραφία πλημμύρισε από εκατοντάδες έργα, όλα με τον ίδιο μονότονο τίλτο «Contra Errores Graecoroum», «Ενάντια στις Πλάνες των Γραικών», φαντάζομαι πως κανείς από τους παπούδες μας της εποχής δεν θα μπορούσε να προβλέψει, την επανάληψη της συγγραφικής λογοδιάρροιας των πολιτισμένων της Εσπερίας, κάπου 500 χρόνια αργότερα.

Βάζω με τον νού μου, πως ελάχιστοι συνέλληνες γνωρίζουν αυτό που όριζε τότε ως πλάνη η ευρωπαϊκή επιστημοσύνη κι ίσως, οι περισσότεροι, να αγνοούν το ίδιο το γεγονός, αλλά και τη συνάρτηση του με τις δραματικές ιστορικές συνέπειες που προηγήθηκαν,αλλά και ακολούθησαν.

Όριζαν ως πλάνη, οι «ευρωπαίοι» της εποχής, την ελληνική εμμονή στον κατ' αλήθεια βίο. Στην προτεραιότητα της αληθινής ύπαρξης, απέναντι στην χρησιμοθηρική αντίληψη των δικών τους κοινωνιών.

Όριζαν ως πλάνη, οι «ευρωπαίοι» της εποχής, την προτεραιότητα της ανθρωπιάς, έναντι της αντικειμενικοποιημένης και απολυτοποιημένης αλήθειας. Την προτεραιότητα της επιστήμης, έναντι της τεχνικής. Του ανθρώπου, έναντι των αριθμών. Της κοινωνίας, έναντι της οικονομίας. Της αλήθειας, έναντι της χρησιμότητας. Την ίδια τη ζωή, έναντι της αποτελεσματικότητας. Όριζαν εν τέλει ως πλάνη, εκείνη τη βάση κοινωνικής θεμελίωσης που επαφίεται στην αληθινή ζωή. Εκείνη τη βάση, που εμμένει «απερίσκεπτα» να θεωρεί ότι κοινωνία είναι η υπαρκτική συνάντηση με τον απέναντι Άλλο, η μετοχή στο Κοινόν, και όχι απλά η ορθολογική τακτοποίηση συγκρουόμενων συμφερόντων. Ως εκ τούτου, άλλο κοινωνία και άλλο societas-society (εταιρεία).

Αναντίρρητα, στις συνέπειες μιας τέτοιας ιεράρχισης κοινωνικών προτεραιοτήτων, ενός τέτοιου τρόπου του βίου, δηλαδή πολιτισμού, πρέπει να αναζητηθεί και η δυσχερής συχνά κοινωνική λειτουργικότητα, αλλά και η μισερή οικονομική αποτελεσματικότητα. Δυστυχώς ή ίσως ευτυχώς, η εμμονή στην αριστοτελική προσέγγιση που θεωρεί ότι «το να ζητάει κανείς παντού το χρήσιμο και το αναγκαίο, δεν αρμόζει σε ανθρώπους ελεύθερους και μεγαλόψυχους", διαμορφώνει ένα ανθρωπολογικό πρότυπο ελεύθερου μεν ανθρώπου, αλλά ενδεχομένως φτωχού. Αντίθετα, η υποταγή σε μια εργαλειακή κοινωνική λειτουργικότητα, μπορεί να εξασφαλίζει υψηλό κατά κεφαλήν εισόδημα, υποθηκεύει όμως την ίδια την αλήθεια της ύπαρξης και σε δεύτερο χρόνο, και αυτήν την κατάκτηση της καταναλωτικής ευδαιμονίας. Ο γερμανικός ολοκληρωτισμός του 2^ου παγκόσμιου πολέμου, αλλά και κάθε ολοκληρωτισμός, σ' αυτήν ακριβώς τη στρέβλωση του αριστοτελικού cogito οικοδομείται, απ' αυτήν την υπαρκτική στρέβλωση νοσεί και από την ίδια ασθένεια εξαντλείται. Η εκχώρηση ουσιωδών υπαρκτικών χαρακτηριστικών, χάριν μιας χρηστικής και αποδοτικής ευδαιμονίας, μπορεί να επιτυγχάνει για λίγο ή πολύ, είναι όμως καταδικασμένη, αργά ή γρήγορα, στην εκ των έσω κατάρρευση της. Το τραγικό όμως ειναι ότι, ανεξαρτήτως βαθμού επιτυχίας, προϋποθέτει την άρνηση της βιωματικής αναζήτησης της αλήθειας της ύπαρξης. Η αλήθεια, η κάθε αλήθεια, είναι μία και μοναδική, συχνά αυτή που ορίζει η κάθε αυθεντία και είναι εκεί για να την ασπαστεί ο άνθρωπος ή όχι. Η υπαρκτική περιπέτεια του μοναδικού και ανεπανάληπτου ανθρώπινου προσώπου, αφορά τους μυθιστοριογράφους, τον κινηματογράφο και αραιά και πού, τις επαναστατικές γυμναστικές των κοινωνιών. 

Αυτήν λοιπόν, την «υπαρκτική πλάνη» καταγγέλλει και σήμερα στο πρόσωπο της νεοελληνικής κοινωνίας, ο γερμανικός εργαλειακός ορθολογισμός. Πίσω από το ανάθεμα του στερεότυπου κατά της ελληνικής «τεμπελιάς», υποκρύπτεται η αγωνία του γερμανού ανθρώπου για πραγματική δημιουργική και όχι καταναγκαστική εργασία. Πίσω από το στερεότυπο κατά της «ελληνικής απατεωνιάς», υποκρύπτεται η συμπλεγματική αντιζηλία για την επιτευχθείσα καταναλωτική ευδαιμονία, χωρίς την ψυχική εκχώρηση της ίδιας της ελευθερίας της ύπαρξης. Πίσω από το στερότυπο κατά του ελληνικού ηδονιστικού ερωτισμού, υποκρύπτεται η εμπάθεια για την ερωτική πληρότητα μιας αληθινής ζωής. Η ελληνική αλήθεια, η αλήθεια του τρόπου μας, αυτού που επι χιλιετίες διεκδίκησε μεταξύ των άλλων και χαρακτηριστικά οικουμενικής εμβέλειας, η δυνατότητα να διεκδικούμε το χρήσιμο χωρίς να είμαστε όμως διατεθειμένοι να πουλήσουμε και την ψυχή μας στον διάολο γι' αυτό, ναι, αυτή η αλήθεια του λαού μας καταγγέλεται εδώ και πεντακόσια χρόνια ως πλάνη. Κι όσο καταγγέλεται, όσο διασύρεται στα σκλαβοπάζαρα των ευρωπαΙκών συνειδήσεων, όσο διάφοροι σημίτιδες και λογής-λογής εκσυγχρονιστάδες επιχειρούν να πείσουν τον λαό για την πλάνη του, όσο κι αν του τάζουν ευρωπαϊκά χαϊμαλιά και ηλεκτρονικά ρολόγια,  τόσο «μένει και μαγιά», κατά πως το ορίζει και ο Μακρυγιάννης.

Η απανθρωπιά αιώνες τώρα συμπλεγματικά καταγγέλει την ανθρωπιά για την πλάνη της. Μα φαίνεται, δεν υπάρχει πια κανείς «τρελός» να αντιτάξει πως, όχι, η εργασία δεν απελευθερώνει, ούτε ειναι το κλειδί του παραδείσου, κατά το ναζιστικό-προτεσταντικό μότο. Αμαρτία, είναι η ξαστοχιά απ' την αλήθεια της ύπαρξης και όχι η παραβίαση ενός κανόνα. Η ελευθερία δεν ζυγιάζεται με κριτήριο την μεγιστοποίηση της καταναλωτικής τρυφής, αλλά με την ελαχιστοποίηση της υποταγής στις ανάγκες. Ο άνθρωπος, δεν είναι μια αφηρημένη στατιστική μονάδα, ένα ακοινώνητο μοναχικό άτομο, αλλά ένα πρόσωπο που γεννιέται στα μάτια του απέναντι Άλλου, σε σχέση με τον αντικρυνό ξένο. Ο έρωτας, δεν είναι μια υγρή ανταλλαγή ηδονών, αλλά οικειοθελής αυτοπαραίτηση χάριν του αγαπημένου προσώπου. Και όχι τελευταίο, ο Θεός, δεν είναι ο τιμωρός καλός ή κακός πατερούλης, αλλά μανικός εραστής του ανθρώπου. Άρα, και η κοινωνία, δεν ειναι μια σύμβαση ακοινώνητων υπάρξεων γεμάτη νόμους και διατάξεις, αλλά μια ερωτική αλληλοπεριχώρηση ανθρώπινων προσώπων.

Αυτή, η ανθρώπινη κοινωνία, που συναντά κανείς μέχρι και σήμερα  στα ξεχασμένα χωριά της ελληνικής υπαίθρου, αυτή η προτεραιότητα της υπαρκτικής ελευθερίας απέναντι στη δουλεία της χρησιμοθηρίας, ό,τι στη βιωματική εμπειρία σχεδόν όλων μας εκφράστηκε έστω μια στιγμή, με την εντιμότητα της απόρριψη των «περσικών δώρων», αυτό το ελληνικό «κάτι», συστατικό στοιχείο του Τόπο-Τρόπου μας, αυτό σήμερα λοιδωρείται και χλευάζεται ως πλάνη. Αυτό απειλείται με την συνήθη ιστορικά «πληρωμή». Πουλήστε τους στους Τούρκους. Έτσι προτρέπει στην «έξοδο» του το σαρκαστικό βίντεο του κρατικού γερμανικού καναλιού. Ίδια, απαράλλαχτα, όπως και τότε. Πεντακόσια χρόνια πριν.  Αφού λεηλάτησαν και αφαίμαξαν κάθε ικμάδα του τόπου, όπως στην πρώτη για την ανθρωπότητα αποικιοκρατία του 1204, τον δαιμονοποίησαν, για να τον παραδώσουν στη συνέχεια, δίχως αιδώ, στην τουρκική βαρβαρότητα. Ένα προς τρία ήταν οι φόροι που εισέπραττε ο ρωμιός αυτοκράτορας του Βυζαντίου, σε σχέση με την Βενετία.

Έτσι και σήμερα. Κατά 5 δις ευρώ, είναι ελλειμματικό το εμπορικό ισοζύγιο με τη Γερμανία. Χώρια η λεηλασία της κατοχής με τις πάνω από 100 δις ευρώ μη καταβληθείσες αποζημιώσεις. 22 δις ευρώ είναι το ετήσιο εμπορικό έλλειμμα της χώρας με την Ε.Ε.

Η χώρα οδηγημένη στην χρεωκοπία, με την ελευθερία του έθνους υποθηκευμένη, όχι από τις σπατάλες ή την τεμπελιά του λαού, αλλά από την διαφθορά των κυρίαρχων ελιτ που διαφήμιζαν την ευρωπαϊκή αποτελεσματικότητα. Από την απανθρωπιά αυτών, που διακήρρυταν τον εκσυγχρονισμό και την ανασυγκρότηση του κράτους. Απ' αυτούς, που πιθήκιζαν και καμώνονταν τους ευρωπαίους στο Κολωνάκι και στη Μύκονο. Απ' αυτούς, που διατυμπάνιζαν την ισχυρή Ελλάδα των Ολυμπιακών αγώνων και του πληρωμένου εθελοντισμού.  Αυτούς, που εξώθησαν μια ολόκληρη κοινωνία στον παρασιτισμό των ευρωπαϊκών  προγραμμάτων και των διακοποδανείων.

Και τώρα, όλοι ετούτοι τι θα απογίνουν; Θα διοριστούν καθηγητάδες στα πανεπιστήμια της Δύσης ή μήπως θα γίνουν εκπρόσωποι των funds και σύμβουλοι των Βρυξελλών και των οίκων αξιολογήσεων; Οι πρώην κυβερνώντες, οι μισθωμένοι κονδυλοφόροι τους, οι πανεπιστημιακοί της αριστεράς των προγραμμάτων, οι καλοπληρωμένοι σύμβουλοι, οι αυλοκόλακες των υπουργών, οι προμηθευτές και μεταπράττες των εταιρειών της εσπερίας, οι διασκεδάστριες των μεσημβρινών εκπομπών, τι θ' απογίνουν όλοι ετούτοι;

Θα «πέσει» άραγε κανείς εκεί στην Πύλη του Ρωμανού, υπερασπιζόμενος τον Τρόπο μας ή θα σκεφτούν όλοι πως είναι πιο χρήσιμο να «την κάνουν» με ελαφρά πηδηματάκια; Ή μήπως θα «Μηδίσουν»;

«Ήταν καλό παιδί ο Παλαιολόγος, θα μπορούσε να γίνει καθηγητής στην Φλωρεντία, να απολαμβάνει το πρωϊνό του στον εξώστη... ήταν μορφωμένο παιδί ο Παλαιολόγος...κι' αυτός έμεινε και σκοτώθηκε», θα γράψει ο αξέχαστος Χρήστος Βακαλόπουλος. Σκοτώθηκε για μια πλάνη των Γραικών, μια γελοιότητα. Πως η αλήθεια της ύπαρξης, λέει, ζυγιάζει πιότερο απ΄ την καλοπέραση της. Έτσι, κι ο Παλαιολόγος ζήτησε βοήθεια από τη Δύση, κι ο Παλαιολόγος προσπάθησε να εξευμενίσει το Σουλτάνο, κι ο Παλαιολόγος δεν στρίμωξε τους Δυνατούς να επιστρέψουν τα κλεμμένα. Μα, στο τέλος, ο Παλαιολόγος δεν έγινε καθηγητής στην Φλωρεντία. Έτσι φτάσαμε ως το σήμερα. Επειδή ο Παλαιολόγος ΔΕΝ έγινε καθηγητής στη Φλωρεντία.

Υπάρχει άραγε ανάμεσα μας κάποιος που στην κρίσιμη στιγμή να μην δεχτεί τη θέση εκεί, στον φλωρεντιανό εξώστη; Αν ναι, η ελληνικότητα θα σύρει πάλι το γιγάντιο βήμα της στον κοσμικό χρόνο...Αν όχι...

Αντώνης Ανδρουλιδάκης

02/03/10