Γράμμα ενός Έλληνα προς, υποθετικούς ή και πραγματικούς, Γερμανού

Πριν από δεκαετίες σε μια τουαλέτα  εργοστασίου στην Γερμανία κάποιος έκανε την εξυπνάδα να βάλει οδηγία καθίσματος  στην λεκάνη δείχνοντας έναν με φάτσα Γερμανού να κάθεται κανονικά και κάποιον με φάτσα Τούρκου να κάθεται με τα τακούνια  στην λεκάνη σαν ναταν σε Τούρκικο καμπινέ. Κάτω απ’ την πρώτη εικόνα έγραφε «Σωστό» και κάτω απ’την δεύτερη έγραφε «Λάθος». Οι Τούρκοι απάντησαν ως εξής: Έβαλαν κάποιον με φάτσα  Τούρκου να κάθεται σε Τούρκικο καμπινέ με τα τακούνια, κι έγραψαν από κάτω «Σωστό» και κάποιον με φάτσα Γερμανού να κάθεται στην καταλερωμένη  περιοχή γύρω στην τρύπα όχι με τα τακούνια  αλλά σαν σε λεκάνη, κι έγραψαν  από κάτω «Λάθος». Ωραίο των Τούρκων! Μαγκιά  τους! Καθάρισαν ωραιότατα  με τον όποιον εξυπνάκια εξέφρασε, παρ’ όλη την ειλικρινή και βαθειά και ευρεία μεταπολεμική αυτοκριτική και από-Χιτλεροποίηση  των  Γερμανών, το γνωστό ανακλαστικό να τινάζεται το ένα χέρι τους ξαφνικά να υψωθεί σε χαιρετισμό τύπου «Χάϊλ Χίτλερ», «Ντόϋτσλαντ ούμπερ άλλες» κλπ και το άλλο χέρι να τινάζεται να αρπάξει το υψωμένο και να  το κατεβάσει (όπως στον τρελό Γερμανό πυρηνικό επιστήμονα που υποδυόταν ο Πήτερ Σέλλερς  σε παλιά ταινία του Κιούμπρικ, που χάρηκα όταν πρόσφατα μου τη θύμισε όχι μόνο  φίλος της γενιάς μου αλλά και φίλοι της νέας γενιάς).

     Βέβαια το να το αναφέρουμε αυτό αποτελεί  απλώς αυτονόητο χρέος μας προς τους Τούρκους που καθάρισαν έτσι ωραία προς έναν ανόητο Γερμανό,  κι όχι τρόπο που καθαρίσαμε εμείς προς ανόητους Γερμανούς που μας λένε εθνικιστές χωρίς πραγματικό πολιτιστικό επίπεδο και  ψωνο-προγονολάτρες ή λένε ότι η Ακρόπολη έχει ωραία θέα και να βάλουμε εκεί και πισίνα για ναρχονται να την ευχαριστιούνται ή να την αγοράσουν. Στα ζητήματα προγονολατρείας, ψώνιου, επιπέδου σοβαρότητος, εθνικισμού,  κλπ πρέπει κι εμείς να βάλουμε τα αντίστοιχα του σωστού και του λάθους κάτω από Γερμανικές και Ελληνικές φάτσες. Λοιπόν:

Προγονολατρεία σαν κι αυτή που λένε οι Γερμανοί ότι έχουμε με τους αρχαίους  Έλληνες, οι Έλληνες δεν έχουν με τρόπο συλλογικό. Οι περισσότεροι Έλληνες πλήξη έως, το πολύ, αμηχανία, και σε λίγο ενόχληση,  αισθάνονται αν τους παραζαλίσεις με αρχαίους, και πιο συγκεκριμένα  αισθάνονται σαν τους πολλούς και μέτριους έως κακούς μαθητές σε μια τάξη που μέχρι μόνο ένα σημείο ανέχονται  ενοχές και συγκρίσεις με τον απουσιολόγο και τους καλούς μαθητές  κλπ. ΝΑΙ, ΕΧΟΥΝ  προγονολατρεία, αλλά με το εξής είδος προγόνων: Πρόγονοι  τους οποίους θαυμάζουν και τους θεωρούν έμπνευση για μίμηση όσο μπορούν, είναι αυτοί τους οποίους πρόλαβαν με σάρκα και οστά,  εν ζωή,  κι έτσι μπορούν να έχουν ιδίαν κρίση για αποτίμηση της προφοράς τους ως στοχαστών , ως καλλιτεχνών ή ως ακτιβιστών και των συνεπειών της στο κοινωνικό και  ιστορικό γίγνεσθαι της εποχής τους, π.χ. πρόγονοί τους  που θαυμάζουν είναι 88-άρηδες όπως ο Γλέζος (που  18-άρης  κατέβασε με τον συνομήλικό του Σάντα την σημαία των Ναζί από την Ακρόπολη, που αργότερα υπήρξε Μακρονησιώτης,  και που εδώ και πολλά χρόνια  πρωτοστατεί  σε αγώνες για την διεκδίκηση πολεμικών αποζημιώσεων και πληρωμή του κατοχικού δανείου από Γερμανία) ή 85-άρηδες σαν τον Θεοδωράκη (που από νεολαίος του Μεταξά  έγινε αντάρτης του ΕΑΜ, στρατιώτης, αντιρρησίας συνείδησης, Μακρονησιώτης,  διεθνής μας και εθνικός μας συνθέτης, ψυχή της πολιτιστικής επανάστασης με τους Λαμπράκηδες, κλπ κλπ (τα άλλα , χούντα κλπ τα ξέρουν ήδη οι νέοι από τους γονείς τους)) . Και λες και ήταν σημαδιακό, την ίδια μέρα που το ντουέτο Παπανδρέου-Μέρκελ έδινε τις αξιοθρήνητου επιπέδου  (και θλιβερότατες για μας)  εντυπώσεις ο Γλέζος ψεκαζόταν εδώ με δακρυγόνα  και πήγαινε στην εντατική. Αυτούς  θαυμάζουν συλλογικά οι Έλληνες, με αυτούς έχουν προγονολατρεία, και με την σειρά τους αυτοί, όταν ήταν νέοι,  από άλλους, ακόμη  ζωντανούς τότε, πήραν παραδείγματα, και αν η αλυσίδα αυτή φτάνει μέχρι πολύ παλιά με αδιάσπαστες αλληλουχίες κρίκων , δεν το κάνει μέσω λήψης αίματος για ελέγχους  γενετικής και φυλετικής καθαρότητος σε μικροβιολογικά  εργαστήρια αλλά σε κοινούς και πολύ επίπονους αγώνες όπου αλληλοχρίονται συμπατριώτες όσοι δίνουν (υπό άλλη έννοια!) αίμα  κλπ κλπ

Όσον αφορά δε τον προγονολατρικό θαυμασμό  στον Αριστοφάνη, πόσοι Έλληνες έκατσαν ποτέ να διαβάσουν τι πραγματικά έγραψε και για ποιες ακριβώς καταστάσεις; Τον Λαζόπουλο τον αγαπούν όχι επειδή τον θεωρούν  συνεχιστή του, αλλά αντιστρόφως λένε «Αν ο Αριστοφάνης ήταν Λαζόπουλος, καλά κάνανε οι πρόγονοί μας και τον αγαπούσαν».

     Μετά τα όσα ίσχυαν μέχρι και στην πρόσφατη Ελλάδα ο τωρινός κίνδυνος είναι να χάσουμε μια  επαφή με τους αρχαίους που  συλλογικά την είχαμε βιωματικά,  κι όχι να χάσουμε μια  επαφή με τους αρχαίους με τον αφηρημένο έως και σοφολογιοτατικό τρόπο των Γερμανών που ποτέ δεν την είχαμε συλλογικά. Κίνδυνος είναι το να χάσουμε την ζωντανή σύνδεση με ζωντανούς κρίκους της αλυσίδας αυτής και να μην ξαναπροσθέσουμε ποτέ πια άλλους κρίκους (για την Δραγώνα βέβαια ακόμα και η αφηρημένη ή σοφολογιοτατική προσέγγιση είναι  εθνικιστική και πρέπει  να γίνει ακόμα πιο αναιμικά αφηρημένη, οπότε αντί καν σοφολογιοτατική να γίνει κάτι από επιστημονικοφανές έως  λάιτ που εντάσσεται  σε ταμπέλλα τύπου «υπουργείο πολιτισμού και τουρισμού»*.

     Εν κατακλείδι  ίσχυε στην πρόσφατη Ελλάδα, και ελπίζουμε να ξανα-ισχύσει στην τωρινή,   κάτι που είπαν μερικοί σοφοί κι όχι σοφολογιότατοι, ότι «η λατρεία του παρελθόντος δεν είναι ανάκτηση της ιστορίας αλλά άρνησή της. Ανάκτησή της είναι το να ξαναμπαίνει  η ιστορία σε νέα ζωή με νέα μορφή». Κι αυτό, όταν έρχεται  η στιγμή να ξαναμπεί η ιστορία σε νέα  ζωή,  γίνεται μόνο αν την μόρφωσή του ένας λαός την έχει πάρει  κρατώντας  ζωντανή  επαφή με τους ζωντανούς κρίκους  που λέγαμε, αφού στην πορεία της εξελισσόμενης νέας μορφής αυτοί είναι που  βοηθούν  να γεννηθεί η αμέσως επόμενη ζωή κι όχι το να κάνουμε, εν ονόματι της ελευθερίας του λόγου, όποιαν ανάγνωση της ιστορίας μας έρθει, λέγοντας ένα  «η ιστορία ούτως ή άλλως αφήγηση είναι» (έτσι μας φαίνεται  όταν μιλάμε μόνο με αφήγηση  από κείμενα και όχι με αφήγηση από ζώσες παρουσίες που παρεμβαίνουν όταν βλέπουν τι σόϊ ανάγνωση κάναμε, όπως π.χ. η πρόσφατη και γνωστή παρέμβαση του Θεοδωράκη μετά το γράμμα που του έγραψε η Δραγώνα. Ελευθερία του λόγου κι οι δυο, μόνο που ο ένας δεν είχε και τίποτε να πει ενώ  ο άλλος είχε. Ενώ αν συνομιλούσε απλώς  με κάνα κείμενο η Δραγώνα, τότε  ακόμα θα μίλαγε και θα μίλαγε κι ακόμα θα ακούγαμε. Τώρα έπαψε χωρίς να της αφαιρέσει κανένας τον λόγο. Όπως και στα «πηγαδάκια», από αρχαιότητος (στην αγορά) μέχρι τώρα (στα πεζοδρόμια) όλοι είναι ελεύθεροι να μιλήσουν . Αλλά αν δεν έχουν τίποτε να πουν , ή τίποτε που να ενδιαφέρει  και τους άλλους , τους μένει, εκ των πραγμάτων, μόνο  η ελευθερία ακοής)

     Με τον τρόπο που λένε οι Γερμανοί, τους αρχαίους τους θαυμάζανε οι λίγοι, που ήταν Γερμανοσπουδαγμένοι,  και οι ακόμα πιο λίγοι (ή μάλλον ελάχιστοι) που τους καταλάβαιναν με τρόπο που οι Γερμανοί ειδικοί σε αρχαίους  δεν φαντάζονταν καν  (π.χ. ο Χριστοδούλου με δοκτορά φυσικής στις μαύρες οπές από Πρίνστον στα 19 του χρόνια,  που  διάβαζε  Πλάτωνα στο πρωτότυπο και εμπνεότανε κβαντική γεωμετροδυναμική και αργότερα το μαθηματικό έργο του πήρε τόσα διεθνή (γερμανικά επίσης ) βραβεία ιδιοφυών , όπως και ο, εξ ίσου σπάνιος,  Γερμανός Χάϊζεμπεργκ στην ίδια ηλικία διάβαζε Πλάτωνα στο πρωτότυπο και εμπνεότανε κβαντομηχανική (και αργότερα πήρε νόμπελ στην φυσική) και τον οποίο εξ ίσου  ελάχιστα καταλάβαιναν  οι Γερμανοί Πλατωνιστές ή οι Έλληνες μαθητές τους**. Όμως αν κατανόηση ενός λαού γίνεται με τις στατιστικές για εξαιρέσεις τότε τι να πούνε και οι Γερμανοί που μόλις ο Χίτλερ έδιωξε τους Εβραίους επιστήμονες η λαμπρότατη  Γερμανική επιστήμη  έμεινε με δυό τρείς  φυσικούς και μαθηματικούς, και η αρχαιοελληνικού επιπέδου επιστήμη τους μετανάστευσε  στην Αμερική;

     Μια πιο  σοβαρή τοποθέτηση για τις τρεις αυτές πότε συνεργαζόμενες και πότε (κυριολεκτικά) αλληλοθαβόμενες εθνικότητες είναι η εξής (δανειζόμαστε  μοτίβο για Εβραίους  από Εβραίο διανοούμενο*** και το παραλάσσουμε και στους άλλους: Τους  Εβραίους τους αγαπούσαν οι άλλοι λαοί, σαν λαό που  ήταν κοντύτερα στον Θεό,  όταν ήταν ανέστιοι, αλλά όταν απέκτησαν σπίτι τότε….(η συνέχεια είναι γνωστή)…. Τους Γερμανούς τους θαύμαζαν οι άλλοι λαοί για την  τέχνη τους και την  επιστήμη τους  αλλά όταν τις εγκόλπωσαν  στις καταβολές τους τύπου Κόναν ο βάρβαρος τότε ….(η συνέχεια είναι γνωστή)…. Τους Έλληνες τους χαιρόντουσαν οι άλλοι λαοί για το ότι ξέρανε να χαρούν την ζωή  ακόμα και χωρίς λεφτά,  αλλά όταν την τέτοια τους χαρά την εγκόλπωσαν , οξύμωρα, σε δαπανηρά κέφια νεόπλουτου μικρολαμόγιου και μεγαλοψιλικτατζή τότε ….(η συνέχεια είναι γνωστή)….Και μπράβο του  Λαζόπουλου  που αντί να πει καμιά  ατάκα  για βούλωμα στις  σαχλαμάρες του Φόκους αφ’ενός έθεσε το δάχτυλο επί τον τύπο των ήλων σχετικά με το ποιο δικό του φάουλ  πληρώνει ο συλλογικός Έλληνας  χώρια από τα εγκληματικά κακουργήματα της ελίτ των παρασίτων του και των ανικάνων του,  και αφ’ετέρου σαν επίκληση σε  ουσιώδη  συμπαράσταση αυτή την στιγμή επέλεξε τραγούδια σαν το «…παρ’το στεφάνι μας, παρ’το γεράνι μας, στην Δραπετσώνα πια δεν έχουμε ζωή, κράτα το χέρι μου και πάμε αστέρι μου εμείς θα ζήσουμε κι ας είμαστε φτωχοί…» . Κι αν κάποιος θέλει να δει αν όντως μας έβλεπε έτσι και κάνας σοβαρός ξένος, κι όχι μόνο ο Λαζόπουλος,  ας θυμηθούμε την Ελλάδα του ’38 στο «Ο Κολοσσός του Αμαρουσίου»  όπου ο Χένρυ Μίλλερ έγραφε  «…η Αμερική  είναι η χώρα να μωλωπιστεί κανείς ψυχικά, η Γαλλία είναι η χώρα να αναρρώσει κανείς από τους μώλωπες και η Ελλάδα είναι η χώρα να ζήσει σαν να μην είχε ποτέ  του μωλωπιστεί…». Θα πει κανείς «μα είναι σοβαρός ένας τέτοιος παρατηρητής; Την στιγμή που την ίδια Ελλάδα  οι εκ των έσω την περιγράφουν σε έργα σαν το «Μέρες του ’36» και «Ο Θανάσης στην χώρα της σφαλιάρας», και  σε ποιήματα σαν το  «Επιτάφιος», αυτός μιλάει για την χώρα αυτών που δεν είχαν ποτέ μωλωπιστεί;» Αν τα βάλουμε μαζί  και τα δυο, αδαωσύνη και ταυτόχρονα οξυδέρκεια, ενός  τρίτου,  τότε αντί να βγαίνει σούμα μηδέν ίσως να βγαίνει το συμπέρασμα ότι σαν να μην είχαν  ποτέ μωλωπιστεί  μπορούν να ζουν μόνο άνθρωποι που μωλωπίστηκαν αλλά  ξεμωλωπίστηκαν αγωνιζόμενοι και ότι για να συμβεί κάτι τέτοιο δεν αρκεί η οικονομική αποκατάσταση αλλά χρειάζεται  και να ξέρεις να ζεις μη έχοντας.

     Πάμε πίσω στα περί προγονολατρείας:  

     Τελικά αυτό που θέλανε να πούνε οι Γερμανοί λέγοντάς μας προγονολάτρες μάλλον είναι είτε από αρχαιοελληνολατρικές κρίσεις  εξ ιδίων (όταν  καν ξέρουν κατά πού πέφτει ο Πλάτωνας) είτε  από δημοσιογραφία  κατάλληλη για  μορφωτικό επίπεδο Αμερικανών  λεφτάδων  από κείνους που θέλουν και γήπεδο γκόλφ δίπλα σε αρχαιολογικούς χώρους (αλλιώς το πολύ-πολύ θα ακούνε  σαν χαμηλού επιπέδου μπλάκ χιούμορ τα περί πισίνας στην ακρόπολη, κι απλώς για να μισογελάνε, αφού αυτούς τους ίδιους και μόνο αυτούς, σαν μορφωτικό και αισθητικό επίπεδο,  εκθέτουν τέτοιες  προτάσεις αν λέγονται σοβαρά) είτε για διευκόλυνση κερδοσκοπίας μέσω του να παίζουν  με παραπληροφορήσεις για λεφτά του συλλογικού Γερμανού που δήθεν πάνε για να συνταξιοδοτήσουν κάποιο συλλογικό (!) Έλληνα στα 45 του.

Ας μην  έχουμε όμως σκοπό απλώς να πούμε το στάνταρ «βεβαίως καταφερόμεθα μόνο κατά των επιτηδείων Γερμανών κερδοσκόπων και δημοσιογράφων κι όχι , ελπίζουμε, κατά του λαού». Να τι λέμε στον συλλογικό Γερμανό τον αντίστοιχο του συλλογικού Έλληνα στον οποίο αναφερόμαστε:

Φίλοι και φίλες, αν δεν την έχετε ήδη μακάρι να την αποκτήσετε κι εσείς τη προγονολατρεία του δικού μας τύπου. Εννοώ μακάρι να βρείτε τους αντίστοιχους ακόμα ζωντανούς δικούς σας παπούδες τύπου Θεοδωράκη και Γλέζου,  κι όχι μόνο να βρείτε ανθρώπους σαν είτε τους Γότθους προγόνους σας που δεν τους ξέρετε από πρώτο χέρι, όπως κι εμείς δεν  ξέρουμε, τους Σπαρτιάτες από πρώτο χέρι, είτε σαν τους Μπετόβεν σας που σας τους πήρε η αστική τάξη , όπως κι εμάς μας πήρε τους Πλάτωνες κλπ  (επί τη ευκαιρία: Το εφηβικό ίνδαλμα του Θεοδωράκη ήταν ο Μπετόβεν   γιατί αντί να περιφέρει την μεγαλοφυία του να μαζεύει χειροκροτήματα και χορηγίες, εμπνέονταν, στις συνθέσεις του,  και από τις κοινωνικές και ιστορικές αναταραχές του καιρού του).

Αυτό δεν το λέω σαν μνησικακία για τις μπούρδες χαμηλοτάτου επιπέδου  που πιστεύετε και επαναλαμβάνετε για μας, δεν το λέω δηλαδή σαν «ζήλεια  σας, εσείς δεν έχετε ποιόν δικό σας ζωντανό  να θαυμάσετε για να εμπνευστείτε» αλλά, ας μου επιτραπεί η έκφραση, «από  υπομνησικαλία» υπό την έννοια  υπόμνησης ότι έχετε και παραέχετε καλούς και υπέροχους  δικούς σας αντίστοιχους (και των οποίων  μάλιστα μελοποιημένες μεταφράσεις  ενέπνεαν κι εμάς και στη χούντα , και στην μεταπολίτευση και μας εμπνέουν ακόμα, στις διαδηλώσεις) Μη σας τους αναφέρω γιατί δίκιο θα είχατε να  μου πείτε για γλαύκες, αμπελοχώραφα παπούδων κλπ.  Άλλωστε το Γερμανικό κόμμα της Αριστεράς ήδη καταδίκασε τις  τέτοιες γελοιότητες κάποιων δημοσιογράφων σας  κλπ κλπ. Ελπίζω να ζητήσετε πληρέστερη ενημέρωση οι παλιότεροι και να αναζητήσετε καλύτερη μόρφωση οι νεότεροι (από ανθρώπους σας που την έχουν και θέλουν να σας την προσφέρουν αφειδώλως). Το ίδιο θα κάνουμε κι εδώ νεότεροι και γεροντότεροι σε συνεργασία ελπίζοντας  ότι, συν τοις άλλοις, αυτό θα βοηθήσει  και σε συνεργασίες  και αμοιβαίες  βοήθειες σε  πιθανώς κοινή μας πορεία.

Γιάννης Αλεβίζος

*Υπουργείο πολιτισμού και τουρισμού, ακρόπoλη και πισίνα,  Ολυμπία και γκόλφ,  σαν τίτλος από εποχιακή τσόντα ακούγεται (το παλαμάρι του βαρκάρη, μπουζούκι και τσιμπούκι, μουνάκι και συρτάκι, κλπ ήταν οι τίτλοι για καλοκαίρι. Το Πάσχα που είχε σούβλες με φουστανελάδες οι τίτλοι ήταν εμείς οι βλάχοι όπως λάχει κλπ)  Υπουργείο πολιτισμού και τουρισμού! Σαν το “department of arts and farts” που λέγαμε για πλάκα νέοι ως φοιτητές… 

**πολλώ δε μάλλον  οι Έλληνες μεταμοντέρνοι με σπουδές στην Γαλλία. Η Δραγώνα όμως δεν είναι ούτε το ένα ούτε το άλλο, αλλά άλλη περίπτωση, που  αφού έχει αρκετά σχολιαστεί δεν επεκτείνομαι. Αν κάποιος αναγνώστης θέλει συγκεκριμένες αναφορές ας με ρωτήσει.

***Έχω τα βιβλιογραφικά στοιχεία για όποιον ενδιαφέρεται να διαβάσει εκτενέστερα για αυτόν.  

 

ΥΓ: Αν κάποιος γερμανομαθής αναγνώστης πιστεύει ότι τα παραπάνω πρέπει να διαβαστούν από Γερμανούς  τότε τον  παρακαλώ να τα μεταφράσει  (όχι  βέβαια και τα περί Δραγώνα και περί «υπουργείου πολιτισμού και τουρισμού» που προς Γερμανούς δεν θάναι ελληνικά αλλά  κινέζικα!) 

Γ. Α.

ΥΥΓ: Ευχαριστώ τον φίλο και συνομιλητή στην παρούσα ομάδα  Ν. Μπινιάρη
για την  υπενθύμιση της παράλειψης ότι πάνω απ'όλα η προτροπή σε
πράξεις πριν κι από το παράδειγμα αρχαίων ή πρόσφατων <<επώνυμων>>
προγόνων γίνεται από το παράδειγμα  πρόσφατων  ανώνυμων που τυχαίνει
να ξέρουμε από πιο κοντά, που τους ξέρουμε  π.χ. σαν συγγενείς,
συγχωριανούς, γείτονες, φίλους  κλπ. Η  έκφραση <<ιστορία του κόσμου σε
μικρά ονόματα>> (που συναντάμε σε Ρίτσο, Μίσσιο κ.α)  δεν ξέρω αν
επίσης συναντιέται σε άλλους λαούς  αλλά αυτό που εννοεί θα  συμβαίνει
βέβαια  και σε κάθε άλλο λαό. Στις συνεντεύξεις του Θεοδωράκη η
αναφορά στους <<ανώνυμους>> αποτελεί  συνεχή ροή,  στα δε τραγούδια του
ο καλύτερος στίχος που αναφέρεται σε αυτούς είναι ίσως  ο στίχος του
Μιχάλη Κατσαρού <<...θα τους γνωρίσεις πάλι, άλλον θα λένε Κωσταντή κι
άλλον Μιχάλη...>>

Ελπίζω ο Ν. Μπινιάρης να γράψει και να αναρτήσει στις εδώ συζητήσεις
τις πολύ ενδιαφέρουσες σκέψεις που έχει  και για τα θέματα αυτά όπως
και για τόσα άλλα που έχει γράψει /Γ.Α.