Φτερά έχουν κάνει μέσα σε δύο μόλις χρόνια 5,5 δισεκατομμύρια ευρώ από τα ταμεία, ενώ η πρόσφατη οικονομική κρίση έρχεται να… αποτελειώσει το ασφαλιστικό σύστημα. Μόνο τις τρεις τελευταίες εβδομάδες οι λογιστικές απώλειες των ταμείων εκτοξεύονται στα 1,2 δισ. ευρώ, ποσό που θα αρκούσε για να διπλασιαστεί – από τις 380.000 να πάει στις 760.000 – ο αριθμός των χαμηλοσυνταξιούχων που παίρνουν το Επίδομα Κοινωνικής Αλληλεγγύης (ΕΚΑΣ). Οι νεοφιλελεύθερες επιλογές στις επενδύσεις που έκαναν πολλές διοικήσεις ταμείων, το «τζογάρισμα» των αποθεματικών αλλά και οι κατά καιρούς κυβερνητικές παρεμβάσεις συνέβαλαν στην οικονομική... κατρακύλα του ασφαλιστικού συστήματος. Τα αποτελέσματα αυτής της αλλοπρόσαλλης και επικίνδυνης επενδυτικής πολιτικής είναι ήδη ορατά, με την «προίκα» των ταμείων να είναι αυτή τη στιγμή κοντά στα 24 δισεκατομμύρια ευρώ, όταν το 2006 ξεπερνούσε τα 29 δισεκατομμύρια. Ουσιαστικά η επενδυτική πολιτική των ταμείων καταρρέει σαν χάρτινος πύργος, καθώς η αξία των μετοχών, …
…των δομημένων ομολόγων αλλά και άλλων περιουσιακών στοιχείων έχει πάρει την κάτω βόλτα. Προς το παρόν οι απώλειες είναι λογιστικές, αλλά θα γίνουν πραγματικές μόλις οι φορείς αποφασίσουν να πουλήσουν (κάτι που πρέπει να θεωρείται σίγουρο με δεδομένα τα σοβαρά οικονομικά προβλήματα πολλών ταμείων).
Είναι χαρακτηριστικό πως ήδη το Ταμείο Πρόνοιας Δημοσίων Υπαλλήλων και ο Οργανισμός Ασφάλισης Ελεύθερων Επαγγελματιών είναι στο... κόκκινο και αδυνατούν να εκπληρώσουν τις υποχρεώσεις τους. Τα ελλείμματα «πνίγουν» σιγά σιγά και το ΙΚΑ (που καλείται να σηκώσει το βάρος και των ευγενών ταμείων), ενώ κάθε πέρσι και καλύτερα λέει ο ΟΓΑ.
Από την πλευρά της η κυβέρνηση ακολουθεί την τακτική της… στρουθοκαμήλου και αποφεύγει να δώσει στη δημοσιότητα τα τελευταία στοιχεία για την περιουσία των ταμείων (θεωρώντας προφανώς πως οι ασφαλισμένοι δεν βλέπουν το πρόβλημα). Το μόνο που κάνουν τα κυβερνητικά στελέχη είναι να «περηφανεύονται» πως τα ταμεία δεν έχουν τοξικά προϊόντα, αποφεύγοντας ωστόσο να σχολιάσουν τις... μεγαλειώδεις επενδυτικές κινήσεις των τελευταίων ετών.
Η οικονομική κρίση «αγγίζει» κατά κύριο λόγο δύο κατηγορίες ταμείων: τους μεγαλύτερους φορείς (ΙΚΑ, ΟΑΕΕ και ΟΓΑ), που εξυπηρετούν το 85% των ασφαλισμένων, και τα πλούσια ταμεία (ΤΣΜΕΔΕ, ΤΣΑΥ κ.ά.), που έχουν και τις περισσότερες επενδύσεις. Για παράδειγμα, το Ίδρυμα που, εκτός από τις δικές τους επενδύσεις στο Χρηματιστήριο, έχει «φορτωθεί» και τις μετοχές από τα ευγενή ταμεία (μετά την ενοποίηση), καταγράφει μέσα σε έναν χρόνο λογιστικές απώλειες 500 εκατ. ευρώ!
Και επειδή οι αριθμοί είναι αποκαλυπτικοί, το «Π» καταγράφει σήμερα τα περιουσιακά στοιχεία των ταμείων και τις απώλειες που αυτά έχουν υποστεί:
Μετοχές. Τα 1,8 δισεκατομμύρια ευρώ – κατά τις πλέον συντηρητικές εκτιμήσεις – φτάνουν οι λογιστικές απώλειες των ταμείων από τις μετοχές μέσα σε μόλις 10 μήνες. Αρκεί να αναφερθεί πως την εβδομάδα της μεγάλης οικονομικής κρίσης οι ασφαλιστικοί φορείς είδαν την αξία των μετοχών τους να μειώνεται κατά 350 με 400 εκατ. ευρώ.
Το πρόβλημα είναι έντονο κυρίως σε τρεις φορείς – ΤΣΜΕΔΕ, ΤΣΑΥ και στο Tαμείο Συντάξεως της Εθνικής –, με τις λογιστικές απώλειες τον τελευταίο χρόνο να κυμαίνονται από 200 έως 240 εκατ. ευρώ για κάθε ένα ταμείο. Σημαντικές είναι οι λογιστικές απώλειες και σε αρκετά ακόμη ταμεία, όπως το ΤΕΑΔΥ (130 εκατ.) και ο Οργανισμός Ασφάλισης Ελευθέρων Επαγγελματιών (115 εκατ.).
Βέβαια οι απώλειες αυτές προς το παρόν είναι στα χαρτιά, καθώς κανένα ταμείο δεν τολμά να πουλήσει μετοχές μετά την κατρακύλα της τιμής τους. Τουλάχιστον το πάθημα έγινε μάθημα και έτσι οι ασφαλιστικοί φορείς αρνούνται να υποκύψουν εκ νέου στη «γοητεία» του Χρηματιστηρίου και σταμάτησαν να αγοράζουν μετοχές (αφήνοντας το… άθλημα σε όσους το κατέχουν).
Μόνο 1% σε προθεσμιακές
Στα «παράλογα» της ασφαλιστικής νομοθεσίας είναι πως τα ταμεία σε προθεσμιακές καταθέσεις – οι οποίες έχουν και υψηλά επιτόκια – μπορούν να βάζουν μόνο το 1%. Βέβαια οι... κακές γλώσσες λένε πως το ποσοστό αυτό είχε μπει για να αποφεύγονται «στενές επαφές» διοικητών με τις τράπεζες για την τοποθέτηση των χρημάτων.
Πάντως μετά τις τελευταίες οικονομικές εξελίξεις το θέμα αυτό αναμένεται να συζητηθεί εκ νέου και δεν αποκλείεται να υπάρξει διορθωτική παρέμβαση (το πότε είναι ασαφές).
Προς το παρόν το υπουργείο Απασχόλησης περιορίστηκε στο να δώσει έναν νέο «δεκάλογο» στα ταμεία για την επενδυτική τους συμπεριφορά, στον οποίο μεταξύ άλλων αναφέρει τα αυτονόητα. Έτσι συνιστά οι επενδύσεις να γίνονται αφού προηγηθεί αναλογιστική μελέτη και να προτιμάνε «τίτλους με υψηλό βαθμό εμπορευσιμότητας και άμεση ρευστοποίηση».
Στην υπουργική απόφαση προβλέπεται ακόμη πως: κάθε τρίμηνο θα συντάσσεται αναλυτική έκθεση του χαρτοφυλακίου κινητών αξιών, θα υπάρχει συνεχής μέτρηση και διαχείριση των κινδύνων των αποδεκτών επενδυτικών μέσων και τέλος θα προσδιορίζεται ο επενδυτικός σκοπός και το επίπεδο ανάληψης ανεκτού επενδυτικού κινδύνου. Κάλλιο αργά παρά ποτέ...
Χρυσοπληρωμένες αμαρτίες
Δομημένα Ομόλογα: Μέχρι και το 46% φτάνουν οι λογιστικές απώλειες από τα «αμαρτωλά» ομόλογα που αγόρασαν οι ασφαλιστικοί φορείς από το 2005 μέχρι και τις αρχές του 2007. Η στροφή στα συγκεκριμένα σύνθετα προϊόντα σταμάτησε μόνο όταν ξέσπασε το σκάνδαλο των ομολόγων, ωστόσο μόνο 6 ασφαλιστικοί φορείς μπόρεσαν να επιστρέψουν τα δομημένα.
Συνολικά τα ταμεία είχαν «ψωνίσει» δομημένα αξίας 1,25 δισ. ευρώ και τελικά έμειναν με προϊόντα αξίας 700 εκατ. ευρώ. Ωστόσο τώρα η αξία αυτών των ομολόγων εκτιμάται πως έχει πέσει στα 460 εκατ. ευρώ, με αποτέλεσμα, αν οι φορείς αποφασίσουν να πουλήσουν, να χάσουν 240 εκατ.!
Σημειώνεται πως τα ταμεία που έχουν ακόμη δομημένα είναι μεταξύ άλλων: το ΤΑΠ - ΟΤΕ, τα επικουρικά των φαρμακοϋπαλλήλων, της ΕΡΤ, της ελληνικής χωροφυλακής, των εμποροϋπαλλήλων, των εργαζομένων στα ταμεία (ΤΕΑΠΟΚΑ), του προσωπικού στην οινοποιία - ζυθοποιία, το ταμείο αρωγής του ΟΤΕ και το ταμείο υγείας δικηγόρων επαρχιών.
Κρατικά Ομόλογα. Το τελευταίο διάστημα τα ταμεία δεν αγοράζουν κρατικά ομόλογα με δεδομένο πως δεν έχουμε καινούργιες εκδόσεις με σταθερό επιτόκιο. Ωστόσο τα προηγούμενα χρόνια οι ασφαλιστικοί φορείς είχαν επενδύσει στα κρατικά ομόλογα σταθερού επιτοκίου το ποσό των 8 δισ. ευρώ.
Ο μόνος κίνδυνος που υπάρχει με τα χρήματα αυτά είναι τα ταμεία να χρειαστούν ρευστό και αναγκαστούν να σπάσουν «πρόωρα» τα συγκεκριμένα ομόλογα. Σε μια τέτοια περίπτωση θεωρείται δεδομένο πως θα έχουν οικονομικές απώλειες, όχι όμως τόσο μεγάλες όσο με τα δομημένα προϊόντα.
Εδώ πρέπει να σημειωθεί πως τα τελευταία χρόνια υπάρχουν ταμεία που περιμένουν πώς και πώς να λήξουν τα κρατικά ομόλογα για να βρουν «ζεστό χρήμα». Υπολογίζεται πως συνολικά 1,5 δισ. ευρώ – που συγκεντρώθηκαν μετά τη λήξη των κρατικών ομολόγων – χρησιμοποιήθηκαν άρον άρον για να καλυφθούν ανάγκες των ταμείων αντί να επενδυθούν εκ νέου (σε αυτή την τακτική κατέφυγαν μεταξύ άλλων το ΙΚΑ και ο ΟΑΕΕ).
Θολούρα σε αμοιβαία - ακίνητα
Αμοιβαία Κεφάλαια: «Θολό» είναι το τοπίο με τα αμοιβαία κεφάλαια των ταμείων (αξίας 1,3 δισ. ευρώ), καθώς δεν είναι ακόμη σαφές αν καταγράφονται απώλειες. Αυτό οφείλεται στο ότι δεν υπάρχουν επίσημα στοιχεία για τη σύνθεση των αμοιβαίων κεφαλαίων, δηλαδή ποια ομόλογα και μετοχές περιλαμβάνονται στα συγκεκριμένα προϊόντα.
Συνδικαλιστές επισημαίνουν πως, αν τα αμοιβαία κεφάλαια που έχουν στην κατοχή τους οι ασφαλιστικοί φορείς περιέχουν και δομημένα, τότε μιλάμε για απώλειες της τάξης του 10%. Προς το παρόν το μόνο που είναι γνωστό είναι πως η ΑΕΔΑΚ του ΙΚΑ έχει ομόλογο δομημένο αξίας 30 εκατομμυρίων ευρώ.
Ακίνητα: Ιστορίες καθημερινής τρέλας καταγράφονται στα ταμεία, που ακολουθούν στην καλύτερη περίπτωση μια αλλοπρόσαλλη επενδυτική πολιτική όσον αφορά την ακίνητη περιουσία τους. Έτσι υπάρχουν περιπτώσεις κατά τις οποίες ασφαλιστικοί φορείς έχουν οικόπεδα ή ακόμη και κτίρια σε μια περιοχή και παρ’ όλα αυτά νοικιάζουν γραφεία λίγο πιο πέρα για να στεγάσουν τις υπηρεσίες τους!
Συνολικά η ακίνητη περιουσία που έχουν τα ταμεία υπολογίζεται πως φτάνει τα 750 εκατομμύρια ευρώ και μεταξύ άλλων περιλαμβάνει οικόπεδα, γραφεία, καταστήματα, ξενοδοχεία, ακόμη και πάρκινγκ.
Πάντως η αξιοποίηση αυτής της περιουσίας αποδεικνύεται δύσκολη υπόθεση, κυρίως εξαιτίας των γραφειοκρατικών εμποδίων. Έτσι υπάρχουν περιπτώσεις που από τη στιγμή που θα αποφασιστεί να επισκευαστεί ένα κτίριο για να αξιοποιηθεί μέχρι να νοικιαστεί μεσολαβούν έως και 10 χρόνια.
Καταθέσεις. Το ποσό των 12 δισ. ευρώ έχουν στην Τράπεζα της Ελλάδος τα ταμεία. Βέβαια ειδικοί στην κοινωνική ασφάλιση επισημαίνουν πως κανονικά με βάση τις αποδόσεις έπρεπε να είχαν 14 δισ. ευρώ, ωστόσο φαίνεται πως στην πορεία περίπου 2 δισ. πήγαν για να κλείσουν οι μαύρες τρύπες του συστήματος.
Kαταπέλτης το Bloomberg
Το γράφει στα ψιλά γράμματα των τραπεζικών συμβολαίων: Τα δομημένα ομόλογα, τα αμοιβαία κεφάλαια και τα λοιπά μεγαλεπήβολα επενδυτικά προϊόντα δεν έχουν εγγυημένη απόδοση. Οι προηγούμενες αποδόσεις τους σε καμία περίπτωση δεν εγγυώνται για τις επόμενες. Τελεία.
Το σκάνδαλο που ξέσπασε το 2007, ωστόσο, απέδειξε περίτρανα ότι οι ασυγκράτητα αισιόδοξοι διοικητές των ασφαλιστικών ταμείων και οι προϊστάμενοί τους δεν θεωρούσαν ποτέ σκόπιμη την ανάγνωση των ψιλών γραμμάτων. Στις εισηγήσεις τους έκαναν λόγο για αποδόσεις της τάξεως του 4,5% τα δύο πρώτα χρόνια και του 5% τον τρίτο. Καμιά αναφορά στο ενδεχόμενο να μη βαδίσουν όλα κατ’ ευχήν.
Έτσι σήμερα, συνυπολογιζομένου του παράγοντα «διεθνής τραπεζική κρίση», όλοι όσοι συνέβαλαν σ’ εκείνες τις ατυχείς επενδύσεις που ήλθαν στο φως της δημοσιότητας το 2007 έχουν πολλών εκατομμυρίων λόγους να αναπολούν τη «στερνή γνώση» που θα ’πρεπε να την είχαν «πρώτα»...
Οι αποκαλύψεις του «Βήματος της Κυριακής» ήταν αποκαρδιωτικές. Παρά τις ελαφρόμυαλες κυβερνητικές διαβεβαιώσεις πως τάχα οι ασφαλιστικοί οργανισμοί δεν έχουν εκτεθεί σε «τοξικούς» κινδύνους, σύμφωνα με τα στοιχεία που προκύπτουν από τη διεθνή βάση δεδομένων Bloomberg, τέσσερα από τα οκτώ δομημένα ομόλογα (ύψους 1,81 δισ. ευρώ) που αγόρασε το Δημόσιο, υφίστανται αυτή τη στιγμή ζημιές 240 εκατομμυρίων ευρώ.
Αν λάβει μάλιστα κάποιος υπόψη τις λοιπές επενδύσεις (τα υπόλοιπα δομημένα ομόλογα, τα αμοιβαία κεφάλαια και τις τοποθετήσεις στο Χρηματιστήριο), εύκολα καταλήγει να προσμετρά τη γενική επενδυτική μας ήττα σε νούμερα τριπλάσια του προαναφερθέντος. Σε ό,τι αφορά πάντως τις τέσσερις πρώτες χειροπιαστές πληγές στην περιουσία των ταμείων, αυτές αφορούν:
* Τα XSO223870907 και XSO224227313 δομημένα ομόλογα που αγοράστηκαν από τα ασφαλιστικά ταμεία ΤΣΑΥ, ΤΑΞΥ, ΤΕΑ, ΤΕΑΥ-ΕΤ και ΤΑΠ ΟΤΕ. Αν πουληθούν αυτή τη στιγμή, θα αποδώσουν περίπου 200 εκατομμύρια λιγότερα του κόστους τους.
* Τα XSO251384904 και XSO256563429. Αν οι τράπεζες που τα διέθεσαν στα ταμεία δεχτούν να τα επαναγοράσουν, το Δημόσιο θα εισπράξει 40 εκατομμύρια ευρώ λιγότερα.
Όσο για τα υπόλοιπα δομημένα ομόλογα, η τύχη τους στην κυριολεξία αγνοείται. Ωσάν τα ταμεία, έχουν συγχωνευτεί κι αυτά σε άλλα επενδυτικά προϊόντα, για τα οποία οι επίδοξοι αγοραστές, πάντως, δεν συνωστίζονται κάθε πρωί έξω από τις τράπεζες σαν συνταξιούχοι του ΙΚΑ. Μεταξύ αυτών συγκαταλέγονται εκείνα του ΤΕΑΔΥ (δημοσίων υπαλλήλων) και του ΤΣΠΕΑΘ (δημοσιογράφων).
Ο ευρών αμειφθήσεται, αλλά δεν μπορούμε να το εγγυηθούμε κιόλας...
(Ποντίκι, 16.10.2008)
Αναρτήσεις
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου